Nusayri(lik) ne demek

Nusayrilik mezhebinin İslamdaki yeri nedir?

Nusayrilik ile ilgili sorularınız için Nusayrilik nedir tdv diyanet islam ansiklopedisinden yazının devamını ekleyebiliriz. bu isteğinize bağlıdır

Hz. Ali’nin ilah olduğunu ileri süren aşırı şîî bir mezhep. (Arap aleviliği de denir)

Nusayrilik, İbnu’n Nusayr en-Nemirî (öl. 270/883) tarafından kurulan aşırı bir şii fırkadır. Diğer bâtını fırkalarda olduğu gibi Nusayrİyye de tarihi itibariyle gizli kalmış bir guruptur. Son asırlarda bazı eserleri ele geçirilen bu mezhep hakkında İlim dünyası sınırlı bilgi sahibi olabilmiştir. Kimliği hak­kında değişik rivayetler bulunan İbnu’n-Nusayr, -Nevbahtî’ye göre- İsnaaşeriyye Şiasının onuncu imamı Ali en-Naki’nin hayatında, onun tarafından gönderilmiş bir peygamber olduğunu iddia ederek hakkın­da aşırı görüşler ileri süren, tenasühü yani ruh göçünü savunan bir kimse idi. Bir başka rivayete göre ise bu şahıs onbirinci imam Hasan el-Askerî’nin babı (kapısı) olduğunu ileri sürmüş ve onun ölümünü takiben oğlu Muhammed b. el-Hasan’ın mehdiliğini kabul etmişti. Mezhebin kuruluşundan sonra gelişmesini sağlayan en önemli kişi, Küfe ve Halep arasındaki Cunbulâ’da yeti­şen, IV/X. asır ortalarında Haleb’de ölen Hüseyin b. Hamdan el-Hasîbî’dir. Bu şahsın zamanında mezhep büyük bir gelişme kaydederek Fırat nehrinin ötesindeki Irak topraklarına, Suriye ve komşu alanlara yayılmıştır. Hasîbî’nin eserleri mezhebin temel düşüncelerini oluşturmuş, öğrencile­ri mezhebin yayılmasında etkili olmuş, onun eserlerinden birisi olan Kitabu’l-Mecmu’ ise Nusayrİyye’nin kutsal kitabı sayılmıştır.

Karmatiler, Selçuklular, Haçlılar ve Eyyubiler devrinde varlıklarını sürdüren Nusayriler Yavuz Sultan Selim’in 1516 yılında Mercidabık zaferiyle Osmanlı haki­miyetine girdiler. Dört asırlık bir süre içinde Osmanlı hakimiyetinde kalan bu cemaatin mensupları, günümüzde çoğunluğu Suri­ye’de bulunmakla birlikte kısmen Hatay ve Adana gibi güney vilâyetlerimizde çeşitli mahalli isimler altında varlıklarını sürdür­mektedirler.

Nusayri Mezhebi İnanç Esasları

Nusayriliğin görüşlerinin temelinde Hz. Ali’nin ilah ve yaratıcı olduğu düşüncesi vardır. Onlara göre Ali mabuddur, tanrıdır, doğurmamış ve doğurulmamıştır, ölüm­süzdür. Yerler ve göklerin yaratılmasından önce var olan Ali, ilâhî zatı itibariyle gizlidir, manâdır, görünüşte imam ise de aslında Allah’tır. Bu bakımdan Nusayri mezhebinin şehadet kelimesi “Ali’den başka ilâh olma­dığına şehadet ederim” şeklindedir.

Manâ olan Ali kendi nurundan isim olan Muhammed’i, o da bâb olan Selman-ı Fari­si’yi yaratmıştır. Bu üçlü (Ali-Muhammed-Selman) A.M.S. şeklinde sembolleştirilmiş-tir. Bab olan Selman-ı Farisi, herbirinin muhtelif vazifeleri olan ve beş eytâm diye bilinen Mikdad b. el-Esved, Ebû Zer el-Gıfari, Abdullah b. Revaha, Osman b. Maz’un ve Kanber b. Kâdân’ı yaratmış ve bunlara tabiat aleminin idaresi için görevler vermiştir.

Nusayriler, kendilerini Ali’nin Hanlığına inanmış bahtiyar kimseler oldukları için gururlandıklarını, bundan dolayı Ali’nin kendilerini cezalandırmak üzere insan suretinde yeryüzüne gönderdiğine inanır­lar. Dünyada bulunduğu esnada Ali’ye inanan gerçek Nusayrilerin ruhları ölümle birlikte, yıldızlar haline dönüşerek nurlar alemine yükselecektir. Nusayri olmayanla­rın ruhlarının hayvan cesetlerine gireceğine inanan bu mezhep mensuplarına göre insanların günahlarından şeytanlar, şeytan­ların günahlarından da kadınlar yaratılmış­tır. Bu bakımdan mezhep sırları kesinlikle kadınlara açıklanmaz. Çok hürmet ettikleri ve masum saydıkları Fâtıma’nın ismini ise, müzekker (erkek ismi) olarak ve “yaratıcı” anlamı da katarak “Fâtır” şeklinde söyle­meyi tercih ederler. Ali’nin ilâhlığına inan­mak konusunda aralarında bir ihtilaf ol­mamakla beraber Ali’nin güneşte yahut ayda bulunduğu konusu aralarında tartış­malıdır.

Nusayriliğin diğer şartları şunlar­dır:

Şehadet: Tafsilatlı ve mücmel olarak ya­pılan şehadette, Ali’den başka ilâh olmadı­ğını kabul etmek yeterlidir.

Namaz: Nusayrilere göre “Ali, Muham­med ve Selman’ı yüceltiriz, tenzih ederiz” şeklinde söylemek namaz yerine geçer. Dua şeklinde olan namaz ferdî olarak ve cemaat halinde yapılır ve duadan önce abdest alınmaz.

Oruç: Hz. Peygamberin babası Abdul­lah’ın sessizliğini temsil eder, müslümanların tuttuğu oruç gibi değildir.

Zekât: Mânası dini öğrenmek ve öğret­mek olan zekatın cemaat idaresinde mali yönü de vardır. Her ailenin mali seviyesine göre şeyhlere verdiği para zekat yerine geçer.

Ziyaretler: Bu fırka mensupları için ziya­ret ve ziyaret yerlerinin büyük önemi var­dır. Kutsal kişilerin ziyaret mahalleri kub­beli olup beyaza boyanır ve daha çok su kenarlarında bulunur.

Nusayri toplumunun dini İşlerini yürüten sınıf, büyük şeyh, şeyh ve nüvvâb denilen üç guruptan oluşur. Ali’nin yeryüzündeki gölgesi olduğuna inanılan ve az sayıda olan büyük şeyhlerden sonra gelen şeyhler cemaatin manevi önderleri olarak kabul edilir ve insanların ihtiyaç duyduğu kanun­ları yapmak için Ali tarafından gönderildik­lerine inanılır. Gelecekte şeyh olmaları mümkün olan nüvvâblar ise aşağı tabaka­nın şeyhleridir. Ortadoğuda mevcut çeşitli din ve inançlardan etkilenmiş bulunan Nusayri mezhebinin mensuplarının sayısı hakkında kesin bir İstatistik mevcut bu­lunmamasına rağmen sayılarının en çok Suriye’de bulunmak üzere yarım milyon civarında olduğu sanılmaktadır.
Kaynak İslam İnanç Ansiklopedisi, Şamil İslam Ansiklopedisi ve Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi

Benzeri konular:

• Nusayrilik Ne Demek? Kısaca
• Nusayrilik hakkında kısaca bilgi
• Gadir-i hum olayı nedir?
• Alevilik nedir nereden gelir