Ölü balık ve çekirgenin hükmü nedir?

Ölüm, hayvanların sebepsiz olarak kendiliğinden ölmesine veya şer’i kurallara uygun bir kesmenin dışındaki öldürülmeye denir. Câhiliye devrinde Araplar, ölen veya öldürülen hayvanların etinin mubah olduğunu iddia eder ve yerlerdi.

Allah’ın (c.c.), ölmüş hayvan etini haram kılması üzerine müşrik Araplar, bu hususta mü’minlerle mücadele ederek “Kendi kendine ölen bir hayvanın etini yemiyorsunuz da kendi kestiğiniz hayvanın etini niçin yiyorsunuz?” diyorlardı. Bunların bu soru ve mücâdeleleri üzerine: “… Filhakika şeytanlar sizinle mücadele etmeleri için kendi dostlarına mutlaka telkinlerde bulunurlar. Eğer onlara itaat ederseniz, şüphesiz ki siz de Allah’a eş tanıyanlarsınızdır.” (En’am: 121) âyeti nâzil oldu. Âyet, kesin olarak müşrik Arapların, ölmüş hayvanın eti hakkındaki yanlış düşünce ve iddialarını reddetmekte ve mü’minlerin Allah’ın (cc.) emirlerine sımsıkı sarılmaları gerektiğine işaret etmektedir.

Ölen hayvanın tümü, kesin nassla haram kılınmıştır. Yalnız ölen hayvanların bazılarının etinin yenilmesi hususunda birçok hadis-i şerîfin istisnâî hükümler getirdiği bilinmektedir:

a) “Resûlullah’ın “Bize ölmüş hayvanlardan iki tür ve iki kan helâl kılınmıştır: Balık ve çekirge ile ciğer ve dalak.” hadisidir.
b) “Resûlullah’ın (s.a.v.) “Denizlerin suyu temiz, içinde yaşayıp ölen ise helâldir.” hadîsidir.

c) Sahîhayn (Buhârî ve Müslim)’de Câbir b. Abdullah’tan (r.a): “Ebû Ubeyde b. Cerrâh ile Kureyşlilerin bir kervanının önünü kesmek için sahile gitmiştik. Azığımız da bir dağarcık hurmaydı. Sahile yaklaştığı mızda uzaktan bir kum yığını görünüyordu. İyice yaklaştığımızda onun kum yığını değil, ölmüş bir balina balığı olduğu gördük. Ebû Ubeyde b. Cerrâh önce “Bu, ölmüştür, yenilmez” dedi. Fakat daha sonra “Biz Allah’ın (c.c.) elçisinin elçileriyiz. Resûlullah bizi göndereceği vakit, “Yemek ve içmek hususunda sıkıntıya düştüğünüz vakit, ölmüş bir şey de bulsanız yiyin.” buyurdu” dedi. Bunun üzerine orada kaldığımız müddet içersinde balinanın etinden yiyerek kilo aldık. Medine’ye dön düğümüzde sahilde yediğimiz ölmüş balina balığı eti hususunu sorduğumuzda Resûlullah “O’nu ancak Allah, size rızık olarak denizden çıkarmıştır. Sizde onun etinden halâ var mı? Varsa getirin, ben de yiyeyim.” buyurdu. Bunun üzerine onun etinden Resûlullah’a gönderdik. O da ondan yedi.” hadîsini rivâyet etmişlerdir.

d) İbn Ebî Evfâ’nın rivayet ettiği: “Biz, Resûlullah (saw) ile 7 defa savaşa katıldık. Savaştaki yiyeceğimiz de çekirgeydi.”9 hadîsidir.in Fakihlerin cumhûru, naklettiğimiz hadisleri delil olarak, deniz hayvanlarından ölenleri, âyetteki “ölen hayvan” ifadesinden istisnå et
mişlerdir. Yalnız Hanefi âlimleri, denizde ölüp de sırtüstü dönen balik ların yenilmesinin haram, denizde ölüp de kenara atılan, sırtüstü değil de yan veya karın üzerinde düz duran balıkların etinin yenilmesinin helâl olduğuna hükmederler. Çünkü Resûlullah “Denizin sahile attığı balıklardan veya denizde ölen balıkların etinden yiyiniz. Denizde ölüp de sırtüstü dönmek sûretiyle suyun üzerinde dolaşan balıkları yemeyiniz.” buyurmuştur.

Mâlikî âlimleri ise ne şekilde olursa olsun denizde ölen balıkların hepsinin helâl olduğuna hükmederler. Yalnız ölen çekirge etinin yenil mesi haramdır. Zira onlar, bunun helâl olması için hiçbir sahîh delil tesbit edememişlerdir.

Kurtubî, “Çoğu fakihler, tüm canlı veya ölü deniz hayvanlarının etinin helâl olduğuna cevâz vermişlerdir. Mâlikî mezhebi de bu görüştedir. Yalnız İmâm Mâlik (rh.a.), su domuzu hususunda hüküm vermekten çekinmiştir. Çünkü 0, “Siz ona domuz dediğiniz için hüküm vermekten kaçınıyorum.” der. İbn Kâsım ise “Deniz domuzunun haram olduğunu zannetmiyorum.” demektedir.” diyor.

Kaynak: Ahkam ayetleri tefsiri

BENZER KONULAR:

• eti yenen hayvanlar hangileridir? kısaca bilgi
• eti yenen ve Yenmeyen Hayvanlar
• Adak kurban etinin yenilmesi
• Yenen devlet hakkı kime ödenmelidir
• Deve eti yemek abdesti bozar mı