Ben bu yazıyı anlamadım. Allah isterse okur – kader değişmez.? Yani hem olur hem olmazmı yazıyo ?
Ömür ve Ecel değişir mi?
Question
Ömür hangi durumlarda ne şekilde değişir ? değişmiyorsa neden?
Sözlükte geleceğe ait olmak üzere “belirlenmiş zaman, muayyen bir müddetin sonu” anlamına gelen ecel, bu temel anlamından hareketle iddet süresi ve borcun vadesi için de kullanılır. Kur’ân-ı Kerîm’de hayat süresinin sonu (ölüm vakti), borç için belirlenen son ödeme tarihi, boşanan veya eşi ölen kadının tekrar evlenmeden önce beklemesi gereken süre (iddet), kâfirlerin helâk edilmeden evvel kendilerine tanınan müddet anlamlarında olmak üzere ecelin hepsi de sözlük mânasıyla ilgili çeşitli kullanılışları vardır (M. F. Abdülbâkī, el-Muʿcem, “ecl” md.)
Belli bir zaman parçası ve bu parçanın sonu; vakit ve son.
Birşey için belirlenmiş zaman dilimine ecel denir. İnsanın veya herhangi bir canlının eceli, kendisine tâyin edilen ömürdür. “Ecelin gelmesi” ise, tâyin edilmiş bulunan ömrün son bulması, yani ölümdür.
Allah indinde her canlı için tâyin edilmiş bir ecel vardır. Eceli geldiğinde dünya hayatı son bulur. “Eğer Allah, insanları, yaptıkları her haksızlıkta cezalandırsaydı, yeryüzünde tek canlı bırakmazdı. Fakat onları takdir edilen bir süreye kadar erteler. Ecelleri (süreleri) geldiği zaman da bir an dahi ne geri kalırlar, ne de ileri geçerler” (en-Nahl, 16/61).
“Eceli geldiği zaman bir kimsenin ölümünü Allah geciktirmez” (el-Münafıkun, 63/11)
Ecel değişir mi?
“Bir canlıya ömür verilmesi de, ömründen azaltılması da mutlaka bir kitapta (yazılı)dır” (el-Fâtır, 35/11) âyetinde “Ömrünün kısaltılması ” ifadesiyle ilgili olarak İmâmu’l-Haremeyn el-Cüveynî (öl. 478/1085) şöyle demektedir: Bu âyetle iki durum kastedilmiştir ki, onlardan biri: Bir kimsenin benzerlerine nazaran ömrünün eksiltilmesidir. Yoksa, Allah’ın ilminde mevcut olan ömrünün eksiltilmesi anlamında değildir. Bu nasıl mümkün olsun ki, Allah, ilminde onun ecelini takdir etmiştir. İkinci durum ise: Eksiltme ve arttırmanın, melekler indindeki sahifelerde gerçekleşmesidir. Onların sahifelerinde birşey mutlak olarak yazılıdır ama, Allah’ın ilminde kayıt altına alınmıştır. Vukubulacak olan da, bu kayıt altına alınan şekildir. Âlimler, “Allah, dilediğini siler, dilediğini bırakır. (Bütün) kitapların anası, O’nun yanındadır” (er-Ra’d, 13/39) âyetini de buna hamletmişlerdir (el-Cüveynî, a.g.e., 363).
Ömrün değişmesi ancak Allah isterse olur. Yani değişimin tek sahibi ve sebebi Allah’tır (Bakınız değişen kader). Bunun dışında ömür değişmez. Ömür sırasında yapılan dualar ve iyilikler kişinin hayatında belaları def edebilir.. Kader, değişen ve değişmeyen iki türü vardır, Allah indindeki ilim, yani kader, katiyyen değişmez. Levh-i Mahfûz’da ne yazılmışsa mutlaka olur. Ancak meleklerin yanında da olayların yazılı bulunduğu sayfalar vardır ve bu sayfalarda yazılanlar, değişikliğe maruz kalabilir.
Answer ( 1 )
Ömür ve ecel kavramları, hem felsefi hem de dini açıdan farklı şekillerde yorumlanabilir. Bu soruya, farklı bakış açılarına göre çeşitli yanıtlar verilebilir. Hem dini inançlar hem de bilimsel bakış açıları, ömrün değişip değişmeyeceği konusunda farklı görüşlere sahiptir. İşte bu konuda dikkate alınması gereken birkaç temel perspektif:
1. Dini Perspektif:
Birçok dini inanç, özellikle İslam inancında, ömrün ve ecelin Allah tarafından belirlenen bir takvime göre gerçekleştiğine inanır. İslam’da, “ecel” Allah’ın belirlediği bir zamandır ve bu zaman değiştirilemez, kesin olarak gelmesi gereken bir noktadır. Ancak, bazı inançlara göre, dua, iyi ameller, sadaka veya diğer manevi davranışlarla bir kişinin ömrü uzatılabilir veya kısaltılabilir. Ancak bu değişiklikler de Allah’ın takdiriyle olur.
Özetle: Dinî bakış açısına göre, ecelin zamanını değiştirmek mümkün değildir, ancak ömrün uzaması veya kısalması belli manevi çabalarla etkilenebilir. Ancak bu durum, Allah’ın iradesine bağlıdır.
2. Bilimsel Perspektif:
Bilimsel açıdan, ömür, genetik, çevresel faktörler, yaşam tarzı ve sağlık durumu gibi faktörlerin etkileşimiyle belirlenir. İnsanlar genetik olarak belli bir ömre sahip olabilirler, ancak bu ömür çeşitli dış etkenlerle değişebilir. Örneğin:
Sağlıklı yaşam tarzı: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme, sigara içmeme gibi alışkanlıklar, ömrü uzatabilir.
Tıbbi müdahaleler: Modern tıbbın sunduğu tedavi yöntemleri, hastalıkların tedavisi veya önlenmesi, yaşam süresini uzatabilir.
Çevresel faktörler: Hava kirliliği, stres, vb. çevresel etmenler yaşam süresini kısaltabilir.
Bilimsel bakış açısına göre, ömür genetik faktörlerin ve çevresel etmenlerin bir sonucu olarak değişebilir. Ancak, bu değişiklikler belirli sınırlar içinde gerçekleşir ve tamamen rastlantısal değildir.
Özetle: Bilimsel açıdan, ömür çevresel etmenler ve yaşam tarzına bağlı olarak değişebilir, ancak bu değişiklikler genetik faktörlerle belirli bir sınır içinde olur.
3. Felsefi Perspektif:
Felsefi açıdan, ömür ve ecel kavramları insanların hayatın anlamı, ölümün doğası ve yaşamın geçici oluşu ile ilgili sorulara odaklanır. Bazı felsefi görüşler, ömrün tamamen kader tarafından belirlendiğini savunur, diğerleri ise insan iradesinin, özgürlüğünün ve seçimlerinin ömür üzerinde etkili olduğunu öne sürer.
Özetle: Felsefi bakış açılarına göre, ömür ve ecelin değişebilirliği, kişinin dünya görüşüne bağlı olarak farklı şekillerde yorumlanabilir. Bazı filozoflar kaderin etkili olduğunu savunur, bazıları ise insan iradesinin yaşam süresi üzerinde etkili olabileceğini düşünür.
4. Popüler İnançlar ve Halk İnanışları:
Birçok kültürde halk arasında “ömür uzatma” veya “eceli değiştirme” gibi popüler inanışlar vardır. Bunlar genellikle dua, özel ritüeller, manevi pratikler veya belirli davranışlar aracılığıyla ömrün uzatılabileceğine dair inançlar içerir. Ancak, bu tür inanışlar bilimsel bir dayanağa sahip değildir.
Özetle: Halk inanışlarında ömür ve ecelin değişebileceği, ancak bunların genellikle manevi veya mistik açıklamalara dayandığı kabul edilir.
Sonuç:
Ömrün değişip değişmeyeceği, bakış açısına ve inanca göre farklılık gösterir:
Dini açıdan, ömür ve ecel, Allah’ın takdiriyle belirlenmiştir, ancak dua ve iyi amellerle etkilenebilir.
Bilimsel açıdan, ömür, genetik ve çevresel faktörlerle şekillenir; ancak yaşam tarzı ve tıbbi müdahalelerle değiştirilebilir.
Felsefi açıdan, ömür ve ecel kavramları, yaşamın anlamı ve insan iradesi ile ilgili farklı yorumlara açıktır.
Sonuç olarak, ömrün ve ecelin değişip değişmeyeceği konusunda kesin bir cevap yoktur; ancak her perspektif, bu konuda belirli sınırlar içinde değişimin mümkün olduğunu kabul eder.