“Oruç İbadetinin Mahiyeti ve İlmihali”

ORUÇ İBADETİNİN FIKHİ YÖNÜ

İslam’ın beş esasından biri de Ramazan ayında tutulan oruçtur. Oruç; bizleri dünyada kötülüklerden sakındıran, ahirette cehennem ateşinden koruyan, ahlakımızı güzelleştiren, sağlığımızı koruyan, nimetlerin kıymetini ve sabrı öğreten, dünyevi ve uhrevi daha birçok faydaları olan önemli bir ibadettir.

Bir kimseye oruç ibadetinin farz olması için; Müslüman olması, akıllı olması ve ergenlik çağına girmesi gerekir. Bu şartları taşıdığı halde oruç tutamayacak derecede hasta olanlar ile yolcu olanlar oruç tutmayabilirler. Hastalar iyileşince, yolcular da memleketlerine dönünce tutamadıkları oruçlarını kaza ederler.
Ergenlik çağına gelmeyen çocuklara oruç tutmak farz değildir. Ancak, bünyelerine zarar vermeyecek şekilde çocukları da yavaş yavaş oruç tutmaya alıştırmak uygun olur. Lohusa ve adet gören kadınlar bu hallerinin devam ettiği günlerde oruç tutamazlar. Bu sebeple Ramazan ayında tutamadıkları oruçları Ramazandan sonra uygun olacakları bir zamanda gününe gün olarak kaza ederler. Ancak bu mazeretler sebebiyle kılamadıkları namazlarını kaza etmezler.

Orucun önemli bir şartı da niyettir. Niyetsiz oruç geçerli değildir. Ramazan orucuna akşamdan itibaren, ertesi günü kuşluk vaktine kadar niyet edilebilir. İmsakten önce niyet etmek daha faziletlidir. Sahura kalkmamız da aynı zamanda niyettir. Oruca kalp ile niyet etmek yeterlidir. Ancak dil ile söylemek daha faziletlidir.
Ramazan orucunu başka zamanda tutmayı mubah kılan mazeretler ise; hastalık, yolculuk, gebe ve emzikli olmak, yaşlılık ve düşkünlüktür. Oruç tutmaya gücü yetmeyen düşkün ve yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan hastalar Ramazan ayının her günü için birer fidye verirler, fidyenin tutarı aynen fitre miktarı kadardır. Fitreler Ramazanın başlangıcında verilebileceği gibi, Ramazanın sonunda da verilebilir. Bir fakire toptan verilebileceği gibi ayrı ayrı fakirlere de verilebilir.

Ramazan ayında tutulan orucun mazeretsiz ve bile bile bozulmasının cezası iki kameri ay veya peş peşe altmış gün oruç tutmak, ayrıca bozulan orucun da gününe gün kaza edilmesi gerekir. Buna dini literatürde keffaret diyoruz. Meşru mazeretle bozulan orucun, gününe gün tutulması gerekir. Buna da kaza denilmektedir. Astımlı hastaların sağlığı oruç tutmalarına uygun olup, başka bir hastalıkları da yoksa rahat nefes almaları için ağza püskürtülen oksijenli ilaç ( sprey ) orucu bozmaz. Göz damlaları ve burun damlaları orucu bozmaz. Endoskopi (mideye ağızdan hortum sarkıtmak) kolonoskopi (bağırsakları cihazla görüntülemek) ve ultrason çektirmek orucu bozmaz. İdrar kanallarına giren cihazlar veya akıtılan ilaçlar orucu bozmaz.

Lokal anestezi ( Sadece vücudun küçük bir bölümünün ağrı duyusunu ortadan kaldırır.) oruca zarar vermez. Bölgesel ve genel anestezide sorum verildiği için oruç bozulur. Kulağa damlatılan ilaç veya kulağın yıkattırılması orucu bozmaz, Kulak zarı delik ise kulağa damlatılan ilaç orucu bozmamakta, yıkattırılması durumunda kaza gerekmektedir. Kolonya ve esans kullanmak orucu bozmaz. Gıda ve keyif verici olan iğne, serum ve kan verilmesi orucu bozar, gıda ve keyif verici olmayan iğne orucu bozmaz.

Böbrek hastalarına herhangi bir sıvı maddesi verilmeden gerçekleştirilen hemodiyaliz orucu bozmaz, diğer diyaliz çeşitlerinde oruç bozulur. Anjiyo ameliyesi ve tahlil amacıyla vücuttan parça alınması (biyopsi ) orucu bozmaz. Kan vermek, deri üzerine sürülen merhem, yapıştırılan ilaçlı bantlar orucu bozmaz. [2]
Peygamberimiz (s.a.v )’ in şu hadisiyle bitiriyorum. “Herkim, yalan söylemeyi ve yalanla iş görmeyi bırakmazsa, Allah (c.c.) onun yemesini, içmesini bırakmasına değer vermez.” [3]

————————————————————
[1] Bakara 183
[2] İslam İlmihali (oruç Bahsi )
[3] Buhari Savm 81