S. 1. Hibe nedir ve rükünleri nelerdir?

C1. Hibe sözlükte karşılıksız bağıştır.
Istilahta ise: Hayattayken bir malı karşılık beklemeden hayır amaçlı
başkasına mülk etmektir.
Rükünleri:
1.Taraflar: İkisinin de tasarruf sahibi olmaları gerekir.
2.Sıyga: Şartsız ve kesin icap ve kabulden oluşmalıdır.
3.Hibe dilen mal: Satılması caiz olan her şeyin hibesi de caizdir.
4Kabzetme: Hibe edilen malın alınıp kabzedilmesi gerekir.

S. 2. Umra ve Rukba nedir?

C. 2. Umra ömürden alınmış olup, hibe eden, kendisine hibe edilene der ki: Ömeğin bu evi ömrün boyunca sana verdim veya bu ev ömrün bo yunca senindir, sen öldüğün zaman varislerime geçsin. Bu sıyga hibe siy galarındandır ve belli bir vakte bağlanmıştır. Daha önce belirttiğimiz üzere hibe sigası hiçbir şarta bağlanmamalıdır. Bu durumda hibe sahih olup şart lağıvdır.
Rukba ise; hibe eden, kendisine hibe edilene der ki: Ömeğin evim sana rukbadır veya evimi sana rukba ettim. Bunun anlamı şudur: Evimi sana verdim, eğer sen benden önce ölürsen evim bana döner, ben önce ölürsem sana kalır. Bu da şarta bağlanmasına rağmen hibe sayfalarından olup şart lağıv hibe ise sahihtir.

S. 3. Hibeden dönmenin hükmü nedir?

C. 3. Hibe sabit olur, yani hibenin hükmü sabitleştiğinde hibe eden geri
çeviremez. Ancak aslın ferine (babanın evladına) hibesi müstesnadır, bu du rumda hibesinden geri dönebilir.

S. 4. Mutlak hibe ve sevaplı hibe nasıl olur?

C. 4. Bir kişi diğerine hibede bulunur ve buna karşılık bir bedel şartı koymazsa bir şey alamaz. Kendisine hibe verilen bir karşılık vermesi gerek mez, çünkü mutlak hibe bedel veya karşılık gerektirmez. Hibe edenin -se viye olarak – hibe edilen kişiden üstün veya emsali ya da daha alt seviyede olmasının bir farkı yoktur. Eğer hibe karşılıklı olursa yani bedel şartı varsa, örneğin derse ki: Sana bunu şuna karşılık verdim veya bu kitabı şu elbiseye bedel olarak verdim, bakılır: Eğer şart koyulan şey belli ise, akit sahih olur ve mana açısından satış sayılır. Bu, mal karşılıklı bir akittir ve sahihtir. Sana bunu buna karşılık sattım denmesi gibi, çünkü akitlerde mana ve maksatla ra itibar edilir lafız ve kalıpların itibarı yoktur. Onun için bu akitte, meclis muhayyerliği, şart muhayyerliği ve ayıpla geri çevirme gibi satış hükümleri sabit olur. Eğer şart koşulan bedel meçhul ise, örneğin derse ki: sana bu kitabı bir elbiseye karşılık verdim ve elbiseyi belli etmezse veya bana bir şey vereceksin derse, bedel meçhul olduğundan akit batil olur. Çünkü bedel meçhul olduğu için satış sayılmaz, aynı şekilde hibe de olmaz çünkü hibe karşılık gerektirmez.

S. 5. Çocuklara yapılan hibe ve bağışlarda eşitlik şart mıdır?

C. 5. Buradaki hibe ve bağışlardan maksat vacip nafaka değildir. Baba – kız veya erkek, büyük veya küçük çocuklarına bir şey vermek istediğin de eşit paylaşım yapması müstehaptır. Bunun sebebi ise aralarında sevgiyi güçlendirmektir. Aralarında ayırım yapması, gereksinim olmadığı halde ba zılarını diğerlerinden üstün tutması mekruhtur. Çünkü bu haset, kin ve aile bağlarının çözülmesine sebep olur.

Kolay Şafi fıkhı
itisam yayınları