Şafii mezhebine göre oruç hakkında tüm bilgiler

Şafii ilmihali “Oruç”

Oruç, niyet ederek fecrin doğuşundan (imsak vak tinden) güneşin batışına kadar yemekten, içmekten ve cinsî münasebetten uzak durmaktır.

Oruç beden ile yapılan bir ibadettir. İslâm dininin temel farzlarındandır. Farz olduğunu, Kur’an ve Sünnet açıkça bildirmiştir. Bütün âlimler orucun farz olduğunda ittifak etmişlerdir. Ramazan orucu müslümanlara hicretin 2. yılında Şaban ayının 10. günü farz kılınmıştır.

Akıllı olan, bulûğ çağına gelen ve ramazan ayına ulaşan erkek-kadın her müslümana oruç tutması farzdir. Oruç tutmamayı mubah kılan (serbest yapan) durumlar hariç, bu farz ölene kadar kimseden düşmez.

Oruç tutmaya ve orucun başladığı vakte “imsak” denir. Oruç açmaya ise “iftar” adı verilir. Oruç tutmak için gece kalkılıp yenilen yemeğe de “sahur” denilir.

Ramazan Ayının Tespiti

1. Hilâli görmek. Hilâlin görülmesi, Şaban ayının 30. akşamı güneş battıktan sonra çıplak gözle görülme siyle gerçekleşir.

2. Şaban ayını otuz güne tamamlamak. Bu da bu lut sebebiyle hilâlin görülmesi mümkün olmadığından şaban ayının otuz güne tamamlanmasıyla ramazan ayı sabit olur.

Orucun Vacip Olmasının Şartları

1. Müslüman olmak.

2. Akıllı olmak.

3. Ergen olmak.

4. Oruç tutmaya muktedir olmak.

5. Temiz olmak. Hayız ve nifas halinde bulun mamak.

6. Sıhhati yerinde olmak.

7. Mukim olmak.

Orucun Sahih Olmasının Şartları

1. Müslüman olmak. 2. Mümeyyiz olmak.

3. Hayız, nifas ve doğum halinde bulunmamak.

4. Oruç tutulan vaktin, oruca elverişli olması. Ge ce vakti, bayram ve teşrik günleri oruç tutmak için elve rişli vakit olmadıklarından bu vakit ve günlerde oruç tut mak sahih değildir.

Orucun Farzları

1. Niyet getirmek.

2. Orucu bozan şeylerden sakınmak.

Oruçta Niyetin Şartları

1. Kalp ile olması. Niyet sadece dil ile söylenir ve kalp niyetten gafil olursa sahih değildir. Niyet hem kalp hem de dil ile yapılırsa daha iyidir.

2. Tayin. Niyette ramaza orucu veya nezir oru cu gibi hangi orucun tutulduğu belirtilmelidir.

3. Niyeti geceden yapmak.

4. Niyetin kesin olması.

Orucu Bozan Şeyler

1. Yemek, içmek.

2. Burun, ağız, kulak, ön ve arka gibi bir men fezden veya mideye, boğaza, beyne ve me saneye açılan yara yoluyla bilerek herhangi bir maddenin içeriye sokulması.

3. İsteyerek kusmak.

4. Bilerek cinsel ilişkide bulunmak.

5. İstekle meninin çıkması. 6. Hayız veya nifas dönemine girmek.

7. Bütün gün baygın veya sarhoş olmak.

8. Bir anlık dahi olsa delirmek sûretiyle şuurunu kaybetmek.

9. Kan olmasa da doğum yapmak veya çocuk düşürmek.

10. küfrü gerektiren bir fiil veya bir kelime ile is lâm dininden çıkmak.

Bir kimse unutarak bir şey yese, içse veya cinsî münasebette bulunsa orucu bozulmaz.

Orucun Âdâb ve Sünnetleri

1. iftari acele etmek.

2. İftarı hurma ile yoksa su ile açmak.

3. iftari açtiktan sonra,

اللهم إني لك صمت وعلى رزقك أفطرت وعليك

توكلت وبك آمنت ذهب الظمأ وابتلت العروق وثبت

الأجر إن شاء الله تعالى يا واسع الفضل إغفر لي الحمد لله الذي أعانني فضمت ورزقني فأفطرت

“Allahım! Senin rızan için oruç tuttum, senin verdi ğin rızıkla orucumu açtım. Sana güvendim. Sana iman ettim. Susuzluk gitti, damarlar su ile ıslandı. Yüce Allah dilerse sevap sabit oldu. Ey ihsanı çok geniş olan Rab bim, beni affet. Allah’a hamdolsun, o Allah bana âfiyet verdi de oruç tuttum, beni rızıklandırdı da orucumu aç tim”duasını okumak.

4. Sahura kalkmak.

5. Sahuru geciktirmek.

6. Çirkin sözden sakınmak.

7. Kan aldırmamak ve hacamat yaptırmamak.

8. Güzel koku sürünmemek.

9. Ramazanda bol bol sadaka vermek.

10. Zikir ve Kur’ân-ı Kerîm tilâvetiyle meşgul ol mak.

11. Ramazanın son on gününde itikâfa girmek.

12. Geceleyin cünüp olanların, hayız veya nifas hali sona eren kadınların imsak vaktinden ön ce gusletmeleri. Oruca temiz olarak başla mak için bunların gusül yapmalari sünnettir.

Orucun Mekruhları

1. Başkasıyla kavga etmek, sövüşmek.

2. Güneşin batışı gerçekleştikten sonra iftarı geciktirmek.

3. Sakız ve benzeri şeyleri çiğnemek. Çiğnenen sakız şekerli ise orucu bozar.

4. Yemeği yutmadan tatmak.

5. Hacamat yaptırmak, kan aldırmak.

6. Şehveti tahrik etmeksizin hanımını öpmek. Şehvetle olursa haramdır.

7. Hanımı ile kucaklaşmak.

8. Hamama girmek.

9. Zevalden sonra misvak kullanmak.

10. Kokusu güzel olan şeyleri koklamak.

11. Görülmeleri, işitilmeleri veya koklanmalarıyla insana lezzet veren ve insanın şehevi duygularını harekete geçiren helål şeylerden yararlanmak.

Oruç Tutmamayı Mubah Kılan Özürler

1. Yolculuk.

2. Hastalık.

3. Gebelik ve çocuk emzirme.

4. İhtiyarlık.

İhtiyarlık ve müzmin bir hastalık gibi bir mazeret ten dolayı oruç tutamayan kimseye her gün için birer müd (avuç) fidye lâzım gelir.

Oruç Tutamayana Gereken Şeyler

1. Kaza Etmek. Hasta, misafir, hamile, emzikli, hayız ve nifaslı kadın ve baygın olan kimselerin maze retleri ortadan kalktıktan sonra o tutamadıkları günler sayısınca oruç tutmakla mükelleftirler.

2. İmsak Etmek. Bir mazereti olmadan kasten orucunu bozan kimse oruçlu gibi orucu bozan şeylerden uzak durmakla mükelleftir. Gece vaktinde niyetini getirmeyip unutan kimse de böyledir.

3. Fidye Vermek. Yaşlının ve çocuklu kadının mazeretlerine binaen tutamadıkları oruçlarından dolayı fidye vermeleri gerekir. Hamile ve emzikli kadın ayrıca gününe gün kazâ eder. Kazâsını mazeretsiz olarak tembellik yaparak bir sene tehir eden kimsenin de kazâsıyla beraber fidye vermesi lâzımdır.

4. Kefâret. Ramazan ayında oruçlu iken bilerek cinsî münasebette bulanan bir erkeğe o gün kazâ etmekle beraber kendisine kefâret de lâzım gelir. Rama zan orucundan başka bir orucu cinsel ilişki veya cinsel ilişkinden başka bir şeyle bozan kimsenin kefåret vermesi gerekmez. Kefâret, sadece cinsel ilişkide bulunan erkeğe vâcip olur.

Kefâret

Kefaret, ramazanda bir günlük orucu cinsel ilişki ile bozmakla vacip olur. Kefaret sırasıyla şöyledir:

1. Varsa ve durumu müsaitse mümin bir köle azat etmek,

2. Böyle bir köle bulunmaz veya buna gücü yetmezse altmış gün ara vermeden oruç tutmak,

3. Yaşlı veya hasta olduğundan dolayı oruç tutamayan kimse altmış fakire halkın yedikleri gıdalardan birer avuç vermektir.

Bu kefâretlerden hiçbirini yapamayan kimsenin en açık kavle göre, kefaret zimmetinde borç olarak kalır. Muktedir olduğu vakit bu üç çeşitten birini yapar.

Fidye

Fidye, belde halkının yedikleri gıda cinsinden, her gün için bir avuç yiyeceği (yaklaşık 600 gr.) fakirlere sadaka olarak vermektir. Bu fidye, sene geçtikçe katlanır. Örneğin, bir kimsenin kazâsı üzerinden mazeretsiz kaç sene geçerse, güne gün kazâsıyla birlikte, tehir edildiği sene sayısınca da her gün için o kadar fidye verilmesi gerekir.

Mazeret devam etmesi durumunda, örneğin, öbür yılın ramazan ayı girinceye kadar hastalık devam eder
se, bu ramazandan sonra hastalıktan kurtulursa kaza etmekten başka bir şey vacip olmaz. Bu gecikmeden dolayı fidye gerekmez.

Bir hastalık sebebiyle ramazan orucunu tutama yan ve o hastalıktan kurtulamadığı için kaza etme fırsatını bulamayıp ölen bir kimsenin günahkâr olmadığı gibi tutamadığı günler için fidye verilmesi veya başkasının onun yerine kazâ etmesi gerekmez. Çünkü bunda her hangi bir ihmalkârlık yapmamıştır.

Ancak hastalıktan iyileşip mazereti kalktığı ve kazâ etme firsatı bulunduğu halde, oruç borcunu kazâ et meden ölen bir kimsenin zimmetinde kalan orucu; akra balarından birinin onun kazâ etmesi sünnettir.

Aynı şekilde bir yabancı, ölen bir kimsenin akra basının izniyle onun yerine oruç tutabilir. Fakat akraba sından izin almadan ve ölüden kendisine vasiyet edilmeden oruç tutarsa sahih olmaz.

Şayet ölünün yerine hiçbir kimse oruç tutmazsa her gün için bir fidye verilir. Bu fidye, borçlarda olduğu gibi ölenin malından ödenir. Ölenin malı olmazsa bir başkasının onun yerine vermesi câizdir ve ölü zimmet ten kurtulur.

NÂFİLE ORUÇLAR

1. Arefe gününde oruç tutmak (Hac ibadetinde bulunmayanlar için).

2. Arefe gününden önce sekiz gün daha oruç tutmak da sünnettir.

3. Muharrem ayının dokuz, on ve on birinci günlerinde oruç tutmak.

4. Pazartesi ve perşembe günleri oruç tutmak.

5. Her ayın on üç, on dört, on beşinci ve her ayın son günlerinde (28-29-30) oruç tutmak.

6. Şevval ayında altı gün oruç tutmak.

7. Zilkade, zilhicce, muharrem, recep ve şaban aylarında da oruç tutmak sünnettir.

Oruç Tutulması Mekruh Olan Günler

Şu günlerde oruç tutmak ise mekruhtur:

1. Yalnız cuma günlerinde oruç tutmak.

2. Yalnız cumartesi günlerinde oruç tutmak.

3. Devamlı oruç tutmak (Bütün seneyi oruçla geçirmek).

Evli olan kadının kocasından izinsiz nafile oruç tutması mekruhtur.

Nâfile orucun mazeretsiz bozulması mekruhtur. Misafirlik bir mazerettir. Ev sahibi kırilacağı takdirde nâfile oruç bozulabilir. Sonra kazâ etmesi de gerekmez.

Oruç Tutulması Haram Olan Günler

Şu günlerde oruç tutmak haramdır:

1. Kurban ve ramazan bayramının ilk günlerinde oruç tutmak.

2. Teşrik günlerinde oruç tutmak. Kurban bayramının ikinci, üçüncü ve dördüncü günlerine teşrîk günleri denir.

3. Şüpheli günde oruç tutmak. Bu da şaban ayının 30. günüdür. Bu günde hilâlin görülmesi gerçekleşmeyin
ce; bugün şaban mı, yoksa ramazan mı, diye halkın şüpheye düştüğü o günde nafile oruç tutmak câiz değildir.

İTİKÂF

İtikâf, müslüman bir kimsenin cami veya mescid de niyet ederek ibadet maksadıyla bir süre kalmasıdır. Her vakitte itikâfa girmek sünnettir. Yalnız Kadir gecesi ne rastlamayı ümit ederek ramazanın son on gününde itikâfa girmek daha faziletlidir.

İtikâf, ilâhî huzurda boyun büküp, “Yâ Rabbi! Günahlarımla kapına geldim, kusurumu bildim, sana yö neldim, bağışlanmadıkça beni buradan çıkarma” demektir.

İtikâfin Çeşitleri

İtikâf, vâcip, sünnet ve müstehap olmak üzere üç kısma ayrılır:

1. Vâcip olan itikâf. Adamak suretiyle yapılan itikâftır.

2. Sünnet olan itikâf. Ramazan ayının son on gününde yapılan itikâftır.

3. Müstehap olan itikâf. Vâcip ve sünnet olan itikâflar dışında yapılan itikâftir. Bunun belirli bir vakti ve süresi yoktur. Hatta bir mescide giren kimse çıkıncaya kadar itikâfa niyet ederse orada kaldığı sürece itikâfta sayılır.

İtikâfın Rükünleri

1. Niyet getirmek.

2. İtikaf yapılan yerin cami veya mescit olması.

3. Az da olsa camide bir miktar kalmak.

İtikâfı Bozan Şeyler

1. Cinsel ilişkide bulunmak.

2. İtikâf yerini terketmek (Camiden çıkmak).

3. Delirmek.

4. Dinden çıkmak.

5. Hayız veya nifas dönemine girmek.

Şafii ilmihali siraceddin önlüer

BENZER KONULAR:

• Şafi mezhebine göre oruçlayken istimna yapmak
• Şafi mezhebine göre oruç (Soru cevap)
• Şafi mezhebine göre orucu buzan haller
• Şafi mezhebine göre oruç kefareti
• Şafi mezhebine göre oruçken misvak kullanmanın hükmü nedir
• Tümünü görüntüle.