ŞAFİ MEZEBİNDE “FITIR SADAKASI”

Şafi mezhebine göre fitre nedir fitre nasıl ve kimlere verilir?

Tanımı: Fıtır sadakası (sadaka-i fıtır); insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen Müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır.

Fıtır sadakası, maldan belli bir miktarın verilmesidir. Fıtır sadakasının verilme vakti, Ramazan’ın son günü güneş battıktan sonra başlar. Her mükellefin kendisinin ve nafakası kendine vacib olan kimselerin fitrelerini vermesi vacib’dir. Hz. Peygamber, Ramazan’ın farz olduğu hicretin ikinci senesinde fıtır sadakası verilmesini emretmiştir. Fıtır sadakasının vacib olduğunun delili, İbn Ömer’in rivayet ettiği şu hadîstir: ‘Hz. Peygamber Ramazan’da, fıtır zekâtını hür, köle, erkek, kadın her müslümana hurmadan yahut arpadan 1 sâ olarak farz kıldı’.[1]

Fıtır Zekâti’nın Farz Olmasının Şartı

Fıtır Zekâtı, üç şartla farz olur:

1. Müslüman olmakla.

Fıtır sadakası kâfir’e, dünyada cezayı gerektirecek şekilde vacib değildir. Bu hususta İbn Ömer’den rivayet edilen hadîs daha önce geçmişti.

2. Ramazan’ın son gününde güneşin batmasıyla.

Bu bakımdan Ramazan’ın son günü güneş battıktan sonra ölen bir kimseye fıtır sadakası vacib olur. İster fıtır sadakası vermeye imkân bul­sun, ister bulmadan ölmüş olsun farketmez. Fakat güneş battıktan sonra dünyaya gelen çocuk için fıtır sadakası vacib olmaz. Ramazan’ın son günü güneş batmadan önce ölen kimseye de vacib olmaz. Fakat güneş batmadan doğan çocuk için fıtır sadakası vacib olur.

3. Kişinin hem kendisine, hem de çoluk-çocuğuna bayram günü ve gecesinde yetecek kadar yiyecek bulunmasıyla.

Kendisine ve çoluk-çocuğuna bayram günü ve gecesinde yetecek kadar nafakası olmayan kimseye fıtır sadakası vacib olmaz.

Mükellefin, Fıtır Sadakasını Vermekle Yükümlü Olduğu Kimseler

Sözü geçen üç şartı haiz olan herkese, kendisi ve nafakası kendisine vacib olan babası, annesi, dedeleri, nineleri, çocukları ve eşi için fıtır sa­dakası vermek vacib’dir. Fakat kişinin baliğ olup çalışmaya gücü olan çocuğu için fıtır sadakası vermesi vacib değildir. Nafakasını karşılamakla yükümlü olmadığı akrabası için de fıtır sadakası vermesi vacib değildir. Kişinin malı, nafakası kendisine vacib olan kişilerin sadakasını vermeye yetecek kadar değilse önce kendisinin, sonra eşinin, sonra küçük çocuğunun, sonra babasının, sonra annesinin, sonra çalışmaktan aciz olan büyük oğlunun fıtır sadakasını vermelidir,

Fıtır Sadakasının Cinsi ve Miktarı

Fıtır sadakasının, en çok yenen gıdalardan verilmesi gerekir. Ancak bugün bu meselede İmam Ebu Hanife’nin mezhebini taklid etmekte bir sakınca yoktur. Ebu Hanife’nin mezhebine uyarak gıda yerine, gıdanın bedelini para olarak vermek daha kolaydır. Ayrıca gıdanın bedelini ver­mek fakirler için buğday vermekten daha yararlıdır ve umulan hedefin tahakkukuna daha yakındır.

Fıtır Sadakasının Vakti

Fıtır sadakasının vacib oluş vakti, daha önce söylediğimiz gibi Ramazan’m son günü güneşin .batışıyla başlar. Fıtır sadakasını çıkarmanın caiz olduğu vakit ise Ramazan’ın başından başlayıp bayramın birinci günü güneş batışıyla sona erer. Fitreyi, bayramın birinci günü sabah namazıyla, Bayram namazı arasında vermek sünnettir. Çünkü daha önce naklettiğimiz İbn Ömer hadîsi buna delâlet ettiği gibi, ‘Halk Bayram namazına çıkmadan önce fıtır sadakasını verin’ hadîsi de buna delâlet etmektedir.[2]

Fıtır sadakasının, bayram gününün sonuna tehir edilmesi mekruhtur. Eğer bayram günü verilmezse günahkâr olunur ve kaza edilmesi gerekir.

——————————————————————————–

[1] Buharî/1433; Müslim/984

[2] Buharî/1432

Fitre hakkında diğer konularımız:

Fitre Nedir? Kısaca

Fıtır sadakası olarak verilen şeyler nelerdir?

Sadaka-i Fıtır ne demek? Kısaca