S. 1. Şirket nedir?

C. 1. Şirket sözlükte, karıştırmak birbirine katmak demektir. Istilahta: Bir hakkın ortak olarak birden fazla kişiye ait olduğunu belirten bir akittir. Ortaklık kaydıyla mufavada (eşitlik esasına dayanan ortak lik) şirketi çıkmış oldu.

S. 2. Kaç kısım şirket vardır ve hangileri caizdir?

C. 2. Şirketlerin kısımları:
Bir: Inan şirketi; bu şirket türünde iki veya daha fazla kişi malda ortak olup kâr ile zararı bölüşürler ve tek caiz şirket türü budur. İnan (gem) olarak isimlendirilmesinin sebebi ise, ortaklardan her biri istediği zaman diğerinin geminden tutabilir (hesap sorabilir).

İki: Mufavada şirketi; bu şirket türü de iki veya daha fazla kişinin mal da ortaklığıdır ve her biri hepsinin malında ortaktır. Her biri diğerlerinin hem vekili hem de kefilidir, olan bütün kâr ve zararlarda ortaklar. Mufavada şirketinde ortaklardan birisi mutlak tasarrufa sahiptir ancak diğerleri bu hakka sahip değiller ve ortaklar – diğer ortakların varlığında veya yok luğunda – alış ve satışlarda özgürler. Mufavada şirketi, meçhule vekâlet ve kefalet olduğu için batildir.
Üç: Vücuh (kredi, itibar) şirketi; iki veya daha fazla kişi insanlar nezdindeki itibarlarını kullanıp borçla alışveriş yaparak kurdukları şirkettir. Bu şirket türü de batildir çünkü ortak bir mal yoktur. Kaldı ki, şirkette asil olan maldır ve bununla birlikte zarar da vardır.
Dört: Ebdan (meslek, sanat) şirketi; birden fazla kişi, hamallik, ter zilik gibi meslekleriyle kurdukları şirkettir. Bu şirket de geçen iki şirket gibi batıldır, çünkü zarar ve risk içermektedir. Her birinin sarf ettiği emek belli değildir ve paylaşım düzenli bir emek üzerinden sağlanmaz. Özet olarak şirketler başta mali ve gayri mali olarak ikiye ayrılırlar ve sonra mali şirketler de inan ve mufavada, gayri mali ise vücuh ve ebdan şirketleri olarak kendi içinde ikiye ayrılırlar.

S. 3. Înan şirketinin şartları nelerdir?

C. 3. Inan şirketinin şartları:
1. Siga: Sayfada kullanılacak lafızlar sarih veya sarahate delalet eden lafızlar olup her bir ortağın diğerine alışveriş ve buna ben zer ticarete bağlı şeylerde tasarruf izni verdiğini içermelidir.
2. Ortaklarda vekalet ehliyeti: Örneğin akıl, ergen, reşit ve hacizli olmamaları gerekir.
3. Şirket malı aynı cins olmalıdır: Öyle ki karıştığında birbirinden ayırt etmek mümkün olmamalıdır. Modern para birimleri, aynı cinsin aynı türünden ölçülü tartılı mallar gibi.
4. Şirket malları birbirine karışmalıdır: Öyle ki birbirinden ayin edilmemelidir. 5.Kar ve zarar mal oranına göre olmalıdır: Her ortağın kan zaran şirketteki malının nispetinde olmalıdır.

S. 4. Şirket fasit olursa hangi hükümler terettüp eder?

C. 4. Buna terettüp eden hükümler:
1. Elde edilen kar mal oranına göre dağıtılır, çünkü kar maldan sağlanmış ve şirket bozulduğuna göre mal oranına bakılır ve her ortağın karı şirketteki malların oranına göre hesaplanır.
2. Her ortak diğer ortaklar için yaptığı özel işlerin ücretini alır, çünkü bu durumda ortak değil ücretli çalışan olduğu anlaşılır. 3. Her ortağın yaptığı tasarruflar geçerlidir, çünkü her biri diğerlerinin izniyle tasarrufta bulunmuştur.

S. 5. Sahih şirket akdi nasıl son bulur?

C. 5. ÜÇ şekilde:
1. Bütün ortaklar veya bazıları tarafından akdin bozulması,
2. Ortakların ölmesi,
3. Devamlı delilik veya baygınlık durumlarında şirket son bulur.

Kolay Şafi fıkhı
itisam yayınları