Şarta Bağlı Olan Boşama

SORU: Koca, karısına “Babanın evine gidersen boşsun” dese, o da gitse, ne olur? Boşama esnasında şahitlere gerek var mıdır?

CEVAP: Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: Allah katında en buğzedilen şey talaktır.

Allah, zevk için çok evlenene ve boşayana lanet etsin.

Talak (boşama) ihtiyaç anında kullanılan bir ilaca benziyor. İslâm’da asi olan şudur: Koca karısını boşama mecburiyetinde kaldığı zaman onu boşar. Ama bugün müslümanlar arasında talakla yemin etmek çok yaygındır. Muamelelerde talakla yemin etmek, iddiasını kuvvetlendirmek için, bazı şeylerin yapılması için teşvikte bulunmak veya bazı şeyleri terketmek için talakla yemin İslâm’ın anlayışında yoktur. Talakı ancak gerçekten karısını boşamak istediği zaman zarureten kullanmalıdır.

Şeyh Şeltut’un fetva kitabında -ki o Hanefîdir şarta bağlı talak hakkında şöyle bir misal verilmektedir: Bir koca karısına “sen benim iznim olmadan evden çıkarsan veya komşularla konuşursan veya şöyle yaparsan sen boşsun” derse, bundan kasıt karısını korkutmak, sakındırmak ise, onu boşamak istemiyorsa, bu bir boş sözden ibaret olup ka-rı-kocalık hayatına tesiri olmaz.

Ama gerçekten karısına kızıyorsa, onunla yaşamak istemiyorsa, insanların önünde onu boşamak istiyorsa o zaman karısı onun dediğini yapmazsa o bir talakla boşanır, altmış talak da dese bir talak sayılır. Ümmetin halef ve selef âlimleri bunu böyle kabul etmişlerdir.

Ancak ben Kur’an’daki talak’ı hiç bir şeye bağlanmayan ve katiyet ifade eden bir şey olarak görüyorum. Allah şöyle buyuruyor:

• Boşama ikidir…

• Eğer onu boşarsa…

• Siz kadınları boşadığınız zaman…

Bütün bunlardan anlaşılan tek şey vardır o da talakın bilfiil vuku-bulm asıdır.

Boşamayı (talakı) karısı olsun başkası olsun onun yapacağı işe bağlamak, boşama sayılamaz. Yine Fetvalar kitabında şu ibare vardır: “Sayılarla ifade edilen talak -yani adamın karısına sen üç talakla boşsun demesi gibi- ancak bir tek rici talak sayılır. Talakla yemin etmek, çirkin ve boş sözdür. Bir şeyi yapmak veya yapmamak hususunda yapılan talak ile yemin, tehdit ve korkutmak için ise talak vaki olmaz.

Şarta bağlı talakla boşama olmaz. Şu anda fetva böyle verilir. Her ne kadar Hanefî mezhebine muhalefet de olsa. Yok eğer niyeti bizzat boşama ise, o zaman bağlı bulunan şart yerine gelirse, talak vaki olur.

Talak şahitliğine gelince, talakta şahitlere lüzum yoktur. Çünkü kişi hakkını kullanmakta şahitlere muhtaç değildir. Talak erkeğin hakkıdır. Ona şahit tutmak gerekmez. İmam Cessas, Ahkam-ül Kur’an isimli tefsirinde bazı fakihlerden rivayet ederek şöyle diyor: Talak, nikah ve ricat şahitlerle olur. Çünkü bu bir ihtiyattır, sonradan insan pişman olabilir. Talak da ancak şahitlerle olur. Talakta şahit isteyenler Şianın İma-miye koludur. Onlar boşamada da iki adil şahit şartını ileri sürüyorlar iki şahidin huzurunda olmayan boşamanın bir hükmü yoktur, batıldır.

Talak Ne Demek? Kısaca