Meleklerin iradesi yoksa şeytan nasıl isyan etti?

Şeytan aslında bir cindir. Allah insanı yaratmadan önce şeytan Allah’a itaat eden ve onun emrinden asla çıkmayan bir cindi. Ancak Allah, insanı yarattıktan sonra cinlere “insanlara secde edin.” Dediğinde şeytan kibirlenerek insana secde etmeyeceğini ve cinlerin insanlardan daha itaatkar ve imanlı olduğunu söyleyerek Allah’a karşı çıkmıştır. Bunun üzerine Allah da şeytanı kovmuştur.

Şeytanın İsyanı

Şeytan, nâm-ı diğer İblis, insanoğlu henüz yaratılmamışken meleklerle beraber yaşamaktaydı. Yapısı meleklerden farklı olmasına rağmen onların içindeydi. Kim bilir belki kendisi gibi ateşten yaratılan başka hemcinsleri de aynı ortamı paylaşıyorlardı. Ve bir gün Allah meleklere bir emir verdi. Melekler, o topluluğun çoğunluğunu teşkil ettikleri için Cenab-ı Hak onlara hitap etti. Fakat şeytan gibi o toplulukta bulunan herkes bu emre muhatap oldu. Kur’ân’da bu emrin geçtiği ayetlerden birisi şudur: “Sizi yarattık, sonra size biçim verdik, ardından da Âdem’e secde edin dedik. İblisin dışında herkes secdeye kapandı, o secde edenlerden olmadı. Allah: “Emrettiğimde seni secde etmeden alıkoyan nedir?” dedi. O: “Ben ondan daha hayırlıyım, beni ateşten onu çamurdan yarattın” dedi. Allah: “Öyleyse in oradan, orada kibirlenmek senin haddin değildir. Çabuk çık, çünkü sen alçağın tekisin.” İblis: “Bana onların diriltilecekleri güne kadar mühlet verir misin?” dedi. Allah: “Haydi sen mühlet verilenlerdensin” buyurdu. İblis: “Öyle ise beni azgınlığa mahkum ettiğin için, ben de onları gözetlemek üzere senin doğru yolunun üzerine pusu kurup oturacağım. Sonra onların önlerinden arkalarından, sağlarından sollarından sokulacağım. Sen de onların ekserisini şükreden kullar bulmayacaksın.” dedi. Allah: “Alçak ve kovulmuş olarak çık oradan! Onlardan her kim sana uyarsa iyi bilin ki cehennemi sizlerle dolduracağım.”

Şeytan, Âdem (aleyhisselâm) yaratılıp, önünde secde etme emri verilmesiyle denemeye tabi tutulmuş, böylelikle hissiyatı ve içinde gizledikleri ortaya çıkmıştır. İlahi emir gelince onun ilk işi secde etmekten kaçınma ve isyan, sonra da kibir ve küfrünü ilan olmuştur. Enaniyet içerisinde kendini temize çıkarmaya kalkışmış ve bunlara ilave olarak bir de ben ondan daha hayırlıyım diyerek hem yalan söylemiş, hem de bilgiçlik taslamıştır.
Halbuki böyle bir emir karşısında ona düşen boyun eğme ve itaat idi. Buna rağmen o kalkmış kendine göre fikir yürütmüş, batıl ve fasit bir takım kıyaslamalara girmiştir. Hz Âdem’i sadece çamurdan ibaret sanmış, maddeye takılıp kalarak Allah’ın çamurdan büsbütün farklı bir şey yaratabileceğini, ona kendinden bir ruh üfleyebileceğini anlayamamıştır.
Şeytan, geçirdiği imtihanla tersyüz olmuş, içi dışına çıkmış, mahiyetinde bulunan çarpıklıklar ortaya dökülmüştür. O, bu imtihan sürecinin hiçbir diliminde istenileni ortaya koyamamış, kabiliyetlerini kötüye kullandığından sürekli alçalmıştır. Neticede bütün hayır ve güzelliklere kapanıp, özündeki gelişmeye açık iyilik tohumlarını kurutmuş, birçok fena özelliğin kendisinde toplanmasına müsaade etmiştir.

İşte bu şeytan, insandan ve cinden şerre açık, nefislerini ıslaha kapatmış, vicdanlarını kirletmiş olanları kendine yardımcı edinir. Onları yaldızlı sözlerle kandırıp kendine meylettirir. Sonra da kendi uğursuz gayesi adına kullanır. Hep beraber sıradan insanların dışında peygamberlere bile sataşırlar: “Böylece biz, her peygambere, insan ve cin şeytanlarını düşman yaptık. Bunlar birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar. Rabbin dileseydi onu yapamazlardı. Artık onları düzmekte oldukları yalanlarıyla başbaşa bırak. Ki ahirete inanmayanların kalbleri onların yaldızlı sözlerine kayıp kansın. Ondan hoşlansınlar ve işledikleri suçları devam edip dursunlar.”
Bu âyetin tefsiri ile ilgili olarak İbn Abbas hem insanlardan hem de cinlerden şeytanların bulunduğuna vurgu yaparak bazan cinni şeytanların insî şeytanları devreye sokarak insanları aldatmaya çalıştığını belirtmiştir. Nitekim Allah Rasûlü Ebu Zerr’e hitaben: “Cin ve insan şeytanlarından Allah’a sığındın mı? demiş, Ebu Zerr de: “insandan da şeytan olur mu? diye sorduğunda Rasûli Ekrem: “Evet olur, hatta onlar cin şeytanlarından daha tehlikelidirler” buyurmuştur.

Nas sûresinde de insanlardan ve cinlerden şeytan olduğu ifade edilir. Bu ifadeden önce de, şeytanın sinsice davrandığı ve insanların kalplerine vesvese verdiği anlatılır. Mahiyet itibariyle insan olsalar bile şeytanla aynı fonksiyonu yaptıklarından ötürü bunlara mecazen şeytan denilmiştir.

BENZER KONULAR:

• Kurban edilen hayvanın hasta olduğu tespit edilirse kurban dinen geçerli midir?
• Bir Müslümanın kurban bayramında dini görevleri nelerdir?
• Kendi dini nikahımı kıyabilir miyim
• Dini nikahda kadına talak hakkı vermek nasıl oluyor?
• Evlilik ile ilgili ayet hadis ve dini sözler
• Tümünü görüntüle.