Paylaş
Şia Ve Zeydiye Mezhebi
Question
Şia ve Zeydiye
Soru: Şia mezhebi ile Yemen’deki Zeydiye mezhebi arasında fark nedir?
Cevap: Şîa ehl-i beytin taraftarı anlammadır.
Bu mezhep, ilk olarak Hz. Ali’nin safına katılan bir grup tarafından meydana getirilmiştir. Bunlar Hz. Ali’ye yardım etmiş, ona ve soyundan gelenlere olan sevgilerini açığa vurmuşlardır. Yüzyıllar boyunca Şia mezhebi kendi içerisinde pek çok gruplara ayrılmıştır. Şu anda yerimiz bunlar hakkında izahat vermeye elverişli değildir.
Zeydiyye’ye gelince, bu mezhep bir çok şii mezhebinden biridir. Hz. Ali’nin torunu Zeyne’l-Abidin’in oğlu Zeyd’e nisbet edilmektedir. İmam Zeyd hicri 80 yıllan sırasında doğmuştur. Hicrî 120 senesinde de şehid edilmiştir. İşte bu mezhep, Hz. Zeyd’in adı ile bilinip anılmaktadır.
Şia mezhebi ve Zeydiyye arasındaki farkları daha ayrıntılı ele almak, bu iki mezhebi daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Aşağıda her iki mezhebin temel özellikleri ve aralarındaki belirgin farklar açıklanmıştır:
1. Şia Mezhebi
- Tanımı ve Ortaya Çıkışı: Şia, İslam dünyasında Hz. Ali ve onun soyundan gelenlerin (ehl-i beyt) İslam toplumunun liderliğinde hak sahibi olduğunu savunan bir mezheptir. Hz. Ali’nin hilafeti döneminde ve sonrasında yaşanan siyasi olaylar sonucu oluşmuştur.
- İnanç Esasları:
- İmamet: Şia’nın temel inancı, Hz. Ali’nin ve onun soyundan gelen imamların masum ve Allah tarafından atanmış olduğudur.
- Masumiyet: Şia’ya göre imamlar hatadan ve günahtan korunmuştur.
- Takiye: İnançlarını koruma amacıyla gerektiğinde inançlarını gizleyebileceklerini savunurlar.
- Gruplara Ayrılma: Şia mezhebi kendi içinde birçok gruba ayrılmıştır, bunlardan en bilineni İsnâaşeriyye (On İki İmam Şiası) ve İsmailiyye’dir.
- Coğrafi Dağılım: Günümüzde İran, Irak, Lübnan ve Bahreyn gibi ülkelerde yoğunlaşmıştır.
2. Zeydiyye Mezhebi
- Tanımı ve Ortaya Çıkışı: Zeydiyye, Şia mezhebinin bir koludur ve adını, Hz. Hüseyin’in torunu Zeyd bin Ali’den alır. Zeyd, siyasi ve askeri bir lider olarak Emevilere karşı ayaklanmış ve bu mücadelede şehit olmuştur.
- İnanç Esasları:
- İmamet: Zeydiyye’ye göre imam, ehl-i beytten olmalı, ancak bu imamın ilmi yeterliliği ve cesareti de şarttır. İmamın masum olması gerekmez.
- Hilafet Görüşü: Zeydiler, ilk üç halifeyi (Hz. Ebubekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman) meşru kabul eder. Bu, diğer Şii mezheplerinden en büyük ayrım noktalarından biridir.
- Takiye: Zeydiyye’de takiye anlayışı çok sınırlıdır.
- Fıkıh: Zeydiler, Şia’ya kıyasla fıkıhta daha fazla Ehl-i Sünnet’e yakın görüşlere sahiptir.
- Coğrafi Dağılım: Günümüzde Zeydiyye mezhebi en çok Yemen’de bulunmaktadır.
3. Temel Farklar
| Konu | Şia (Genel) | Zeydiyye |
|---|---|---|
| İmamet | İmamlar masumdur. | İmamlar masum değildir. |
| İlk Üç Halife | İlahi iradeye aykırı oldukları savunulur. | Meşru kabul edilir. |
| Takiye | Yaygın bir uygulama. | Çok sınırlıdır. |
| Fıkıh | Ehl-i Sünnet’ten oldukça farklıdır. | Ehl-i Sünnet’e daha yakındır. |
| Siyasi Tavır | Daha pasif veya takiye anlayışına dayalı olabilir. | Daha açık ve doğrudan mücadele yanlısıdır. |
4. Sonuç
Zeydiyye mezhebi, Şii bir mezhep olmasına rağmen, özellikle ilk üç halifeye bakış açısı ve imamların masumiyetini reddetmesi gibi özellikleriyle diğer Şii gruplardan farklılık gösterir. Ayrıca, siyasi mücadele anlayışı bakımından aktif bir tavır sergilemiş ve bu yönüyle Hz. Ali ve ehl-i beyt sevgisine dayalı daha ılımlı bir yaklaşımı temsil etmiştir.
Benzeri konular:
Answer ( 1 )
Şia mezhebi ile Yemen’deki Zeydiye mezhebi arasında birkaç önemli fark bulunmaktadır. Bu farklar, dini inançlar, mezhebi görüşler ve tarihsel gelişimle ilgilidir. Aşağıda bu farkları detaylı olarak inceleyelim:
1. Mezhebi Temel Farklar
Şia Mezhebi (İmamiye Şiası): Şia mezhebi, Ali bin Ebu Talib’in halifeliğini ve soyundan gelen İmamların liderliğini kabul eder. Şia’nın en yaygın kolu İmamiye Şiası’dır ve bu mezhebe göre, Ali’nin soyundan gelen İmamlar, Allah tarafından seçilmiş ve görevlendirilmiş liderlerdir. İmamlar, dini ve dünyevi yönetimde mutlak otoriteye sahiptirler.
Zeydiye Mezhebi: Zeydiye, Şia’nın daha erken bir dalı olarak kabul edilir, ancak bazı noktalarda Şia’dan farklıdır. Zeydiye mezhebi, Zeyd bin Ali’yi lider kabul eder. Zeydiye mezhebi, özellikle Yemen’de yaygındır ve Zeyd bin Ali’nin, Ali’nin soyundan gelen fakat İmamlık iddiasında bulunmayan bir lider olarak kabul edilmesi ile ayrılır. Zeydiye mezhebi, İmamların Allah tarafından seçilmiş olduğuna inanmaz, Zeyd bin Ali’yi takip edenlerin, adaletli ve bilgili bir lideri seçebileceğini kabul eder. Bu, Zeydiye’yi İmamiye Şiası’ndan ayıran temel farklardan biridir.
2. İmamlık Konusundaki Görüş Farklılıkları
Şia (İmamiye) Mezhebi: Şia, Ali’nin soyundan gelen 12 İmam’ın, sonuncusu İmam Mehdi’nin, kıyamet öncesi ortaya çıkacağına ve dünyayı adaletle yöneteceğine inanır. İmamlar, sadece dini değil, aynı zamanda siyasi liderlik de üstlenirler. İmamlar masum kabul edilir ve onların öğretilerine uymak, İslam’ın doğru bir şekilde anlaşılması için gereklidir.
Zeydiye Mezhebi: Zeydiye mezhebi, İmamlık konusunda daha esnektir. Zeydiye, İmamların mutlak masumiyetini kabul etmez ve Zeyd bin Ali’den sonra liderlik için Ali’nin soyundan gelen herhangi bir kişi, bilgi ve adalet konusunda üstünse, İmam olarak kabul edilebilir. Bu, Zeydiye mezhebini İmamiye Şiası’ndan daha esnek ve demokratik bir yapıya sokar.
3. Tarihsel Farklar ve Coğrafi Yayılım
Şia Mezhebi: Şia mezhebi, özellikle İran, Azerbaycan, Bahreyn ve bazı Arap ülkelerinde yaygındır. Ayrıca, Şia mezhebi, 7. yüzyılda Ali’nin halifeliği sonrası, özellikle Kerbela Olayı ile şekillenmiş bir mezheptir ve bu olay, Şia inançlarının temelini atmıştır.
Zeydiye Mezhebi: Zeydiye mezhebi, Yemen’de güçlü bir takipçi kitlesine sahiptir. Zeydi bin Ali’nin liderliği, özellikle Yemen’deki dağlık bölgelerde genişlemiştir. Zeydiye, Yemen’de bir süre siyasi yönetimi elinde bulundurmuş ve bölgede İslami yönetimde önemli bir güç olmuştur. Zeydiye’nin Yemen’deki etkisi, özellikle 9. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar süregelmiştir.
4. Fıkıh (Hukuk) ve Uygulamalar
Şia Mezhebi: Şia’da fıkıh (İslami hukuk) oldukça detaylıdır ve İmamların görüşleri ve hadisleri temel alınarak şekillenir. Şia mezhebi, özellikle ibadetlerde bazı farklılıklar gösterir, örneğin namazda ellerin bağlanması, oruç tutma şekli gibi.
Zeydiye Mezhebi: Zeydiye mezhebi, fıkıh açısından, özellikle Hanefi fıkhı ile benzerlikler gösterir. Zeydiye, fıkhı ve dini uygulamalarda daha pragmatik bir yaklaşım benimsemiştir ve Şia’nın diğer mezheplerinden daha yakın bir anlayışa sahiptir.
5. Siyasi Görüşler
Şia Mezhebi: Şia, özellikle İmamiye mezhebi, merkezi bir dini liderlik anlayışına dayanır ve bu liderlik, İmamların mutlak otoritesini kabul eder. İran’daki velayet-i fakih (fakihlerin yönetimi) anlayışı, bu tür bir merkezi yönetimi modern zamanlarda yansıtır.
Zeydiye Mezhebi: Zeydiye, siyasi olarak daha fazla yerel yönetim ve halk temelli bir yaklaşımı benimsemiştir. Zeydiye’de, her bölgenin kendi İmam’ını seçebileceği bir model bulunur. Bu, Zeydiye’yi, Şia’nın diğer mezheplerine kıyasla daha esnek ve halkçı bir yaklaşım benimsemeye yöneltmiştir.
Sonuç:
Şia mezhebi, 12 İmam’a dayalı bir dini ve siyasi otoriteye sahipken, Zeydiye mezhebi, daha esnek bir İmamlık anlayışına sahiptir ve yerel halkın katılımına daha açıktır.
Şia, İmamların masumiyetini kabul ederken, Zeydiye, İmamlar arasında masumiyet anlayışını reddeder.
Şia mezhebi genelde daha merkeziyetçi bir yapıya sahipken, Zeydiye daha yerel ve halkçı bir yönetim anlayışına sahiptir.
Bu farklar, her iki mezhebin tarihsel gelişimi, dini ve kültürel bağlamlarıyla ilişkilidir ve bu mezheplerin ayrıldığı noktaları ortaya koyar.