İlim meclisinde dinleyenlerin uyması gereken “Sohbet Adabı“

Sohbet Adâbı

Sohbet adâbı, ilim ve şuura dayalı bir yaklaşımla ilim meclislerinde bulunma, dinleme ve hareket etme kurallarını ifade eder. Bu adâba uymak, hem dinleyenin daha fazla istifade etmesine hem de meclisin manevi atmosferine uygun hareket edilmesine vesile olur. İşte sohbet adâbını oluşturan temel prensipler:

1. Niyetin Düzgün Olması

Sohbete katılan bir kişi, niyetini düzgün tutmalı ve Allah’ın rızasını kazanmak için orada bulunmalıdır. Dinleme süreci, sırf bilgiyi artırmak ya da kişisel çıkarlar için değil, öğrenilenleri hayata tatbik etmek üzere niyet edilmelidir. Hz. Peygamber (s.a.v.), şu hadisiyle niyetin önemine vurgu yapmıştır:

“Ameller niyetlere göredir.” (Buhari, Bed’ül-Vahiy, 1)

2. Temizlik ve Tertip

Sohbete katılmadan önce maddi ve manevi temizliğe dikkat edilmelidir. Abdest almak, temiz ve düzgün elbiseler giymek, meclise saygının bir göstergesidir. Bununla birlikte, ortamı rahatsız edebilecek kötü kokulara karşı hassas olunmalı ve imkan varsa güzel koku sürülmelidir.

3. Hocalara ve Meclise Saygı

Sohbeti yöneten âlime ve ilim meclisine saygı, sohbet adâbının önemli bir parçasıdır. Yüksek sesle konuşmak, sürekli soru sormak veya meclisin huzurunu bozacak davranışlardan kaçınılmalıdır. Allah Teâlâ, şu ayette âdâba dikkat çeker:

“Ey iman edenler! Seslerinizi Peygamberin sesinin üstüne yükseltmeyin…” (Hucurât, 49/2)

Bu ayet, hocaları ve ilim meclislerini de kapsayan bir mesaj olarak algılanmıştır.

Âlime ve İlim Meclisine Saygı çok önemlidir, çünkü edebi olmayana Allah ilim nasip etmez.
Sohbeti veren kişiye davranılmalıdır. Yüksek sesle konuşmak, sürekli araya girmek veya başka bir çalışma zamanı olmak uygun değildir.

4. Sessizlik ve Dikkat

Dinleyen kişiler sessiz olmalı ve anlatılanlara tam bir dikkatle odaklanmalıdır. Sohbet sırasında başka bir işle meşgul olmak veya konuşmacıyı bölmek meclisin ruhuna aykırı bir davranıştır. Hz. Peygamber (s.a.v.) bu konuda şu şekilde buyurmuştur:

“İlim öğrenmek için bir yola çıkan kimseye Allah, cennete giden yolu kolaylaştırır.” (Tirmizi, İlim, 2)

5. Not Tutma ve Soru Sorma

Sohbet sırasında anlatılan önemli noktaları unutmamak için not almak çok faydalıdır. Ancak soru sormak gerekiyorsa bu, sohbetin sonunda veya izin alarak yapılmalıdır. Hz. Ömer (r.a.), ilim talebesi için şu nasihatte bulunmuştur:

“Bir şey öğrenmek istiyorsanız, dinleyin. Dinlediğinizi anlamak için susun. Sonra anlamak için düşünün.”

6. Gereksiz Meşguliyetten Kaçınmak

Sohbet esnasında telefonla oynamak, yanındakiyle konuşmak veya zihin dağıtacak başka uğraşlarla meşgul olmak, hem sohbeti veren kişiye hem de meclisteki diğer katılımcılara saygısızlıktır. Âlimlerin nasihatleri, mecliste tam bir dikkatle bulunmayı şart koşar.

7. Diğer Katılımcılara Saygı

Meclisteki diğer kişilere saygılı davranılmalı, kimseyi rahatsız edecek tavırlardan kaçınılmalıdır. Kalabalık bir ortamdaysa başkaların da sohbeti duyabilmesi için gereksiz fısıltı ya da gürültünün önüne geçilmelidir.

8. Amel Etmeye Niyetlenmek

Sohbete katılan bir kişi, anlatılanları hayata geçirmek için niyet etmelidir. İlim, amel etmek için öğrenilmelidir. Allah Teâlâ bu konuda şu şekilde buyurur:

“Onlar sözü dinler ve onun en güzeline uyarlar. İşte onlar Allah’ın hidayet ettiği kimselerdir.” (Zümer, 39/18)

9. Sohbet Sonrasında Dua ve Şükür

Sohbet meclisi, rahmet ve bereketle dolu bir ortam olduğu için, sohbet sonunda topluca yapılan dualara katılıp Allah’a şükretmek gerekir. Bu hem ilim nimetine hem de meclisin bereketine olan bir şükürdür.

Sonuç

Sohbet adâbı, ilim meclislerinin verimini ve bereketini artıran temel kurallardır. Bu adâba uygun hareket eden kişiler, hem ilimden istifade eder hem de Allah’ın rızasını kazanma yolunda ilerlerler. İlim meclislerine olan bu saygı, aslında ilmin kaynağı olan Allah’a bir hürmettir.

İlim meclisinin adabı, Kur’an-ı Kerim, hadis-i şerifler ve İslam âlimlerinin öğütleriyle işaretlenmiştir. İlim meclislerinde bulunmanın ve bu meclislerde nasıl davranılmasının temel kaideleri bu kaynaklarla açıklanır:

Kur’an-ı Kerim’den Deliller
Allah Teâlâ, ilmin ve âlimlerin değerini şu şekilde belirtmiştir:
“De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer, 39/9).
Bu ayet, ilmin kıymetini ve âlimlerin meclislerinin ne kadar önemli olduğunu hatırlatır. İlim meclisine katılan kimse, oradaki değerleri idrak ederek bir saygı hali içinde bulunmalıdır.

Allah Teâlâ şöyle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Meclislerde boyut, yer açıldığında denildiği zaman yer açılır ki, Allah da boyut genişliği verir. Boyut kalkın denildiği zaman da kalkın ki, Allah, sizden iman edenleri ve kendilerine ilim verilenleri yinelerle derecelerle yükseltsin.” (Mücadele, 58/11).
Bu ayet, ilim meclislerinde bir düzen ve edep içinde bulunulmasının genişletilmesine işaret eder. Orada bulunanlara karşı hürmetli ve mütevazı olunmalıdır.

Hadis-i Şeriflerden Deliller
Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem), ilim devrinin önemi şu şekilde vurgulanmıştır:
“Kim ilim öğrenmek için bir yola girerse, Allah ona cennete giden bir yol vardır.” (Müslim, Zikir, 38).
Bu hadis, ilim meclisine katılan kişinin niyetinin saf ve ihlaslı olması yapısı anlatılır. İlmin amacı, Allah’ın rızasını kazanmak ve hakikati öğrenmektir.

Efendimiz (sas), ilim meclisindeki açıklamalarda şu şekilde tarif etmiştir:
“Yanındakine dönen kulak raporlarının ve hocasına saygı göstermediği kimse, ilmin yerine gelmemiştir.” (Taberani, Mu’cemü’l-Evsat).
Bu hadis, ilim meclisinde yürütülen bir şekilde dinlemenin önemine dikkat çeker.

Yine şöyle buyuruldu:
“İnsanlara ilmi Allah rızası için öğretmeyen, Allah’ın talebi kıyamet günü dahi alamaz.” (Ebu Davud, İlim, 1).
Bu hadis, hem ilim öğrenenlerin hem de öğretenlerin niyetinin ihlaslı olması gerektiğini vurgular.

Âlimlerin Sözlerinden Öğütler
İmam Şafii (rahimehullah), ilim meclisi adabına şu şekilde demiştir:
“İlim öğrenmenin ilk şartı dinlemeyi bilmek, ikinci olarak gayret etmek, üçüncüsü öğrenilenni muhafaza etmek, dördüncüsü onunla amel etmek ve beşincisini öğrenmektirni yaymaktır.”
Bu öğüt, bir ilim meclisinde bulunmanın sorumluluklarını paylaşabilir. Orada edinilen bilgiler, sadece bilgilerle kalmalı, aynı zamanda uygulamaya geçirilmelidir.

İmam Gazali, ilim meclisindeki hürmeti şu sözlerle dile getirir:
“İlim, ancak saygı ile elde edilir. Hocana ve bulunduğu meclise saygı göstermeyen kişi, ilimden mahrum kalır.”
Bu, montajlardaki edeple ilim arasında sıkı birleşim ortaya çıkar.

İbn Abbas (radıyallahu anh) şöyle demiştir:
“İlim meclisine saklandı iki kulağını bir ağız yap; yani iki misli dinle, bir misli konuş.”
Bu söz, ilim meclisinde dinlemenin ve dikkatin kayıtlı bir erdem olduğunu ifade eder.

Dini Siteler

BENZER KONULAR:

• Uyuma, Yaslanma, Oturma, Arkadaş ve Rüya adabı
• Dua, Zikir ve Salâvat Getirmenin Fazileti ve adabı
• Cuma Namazı ve adabı
• islam’a göre giyim kuşam adabı
• Tümünü görüntüle.
• Musafaha ve Tokalaşma Adabı ile ilgili hadisler arapça
• Düğün yemeği adabı
• islamda cinsel ilişki şekli ve adabı diyanet
• İslamda evlilik ve düğün adabı
• Tümünü görüntüle.
• Dini soru sor cevap al
• Dini soru sor cevap al Sitesi Hakkında Bilgi
• Dini soru sor cevap al “Site Kuralları”