Kur’an’ı Kerim’deki bazı sûreler elif-lam-mim, elif~lâm~râ ve tâ’Sİn-mim gibi harflerle başlıyor. Bu harflerin manası nedir?

CEVAP: Bu harflerle neyin kasdedildiği konusunda pek çok görüş vardır. Bazıları bunların Allah’ın Kur’an’daki sırrı olduğunu ve Allah’ın inidirdiği tüm kitaplarda bir sırrının bulunduğunu söylemişlerdir. O halde bunlar, anlamlan sadece Allah tarafından bilinen müteşabih âyetlerdendir. Bu konuda Rebi ibn Hüseyin şöyle der:

Allah Teâlâ bu Kur’an’ı indirdi ve onun içinden dilediği şeylerin anlamını sadece kendisine sakladı, dilediklerini de size açıkladı, ilmini kendisine sakladığı şeyleri siz bilemezsiniz. O halde onlarla ilgili hiçbir sey sormayınız. Size açıkladığı şeylere gelince hakkında soru sorduğunuz, bilgi verdiğiniz şeyler bunlardır. Kur’an’daki her şeyi bilmiyorsunuz, bildiğiniz her şeyle de amel etmiyorsunuz.

Ebubekir el-Enbari bunun üzerine şöyle bir şerh düşmüştür:

Bu ifadeler, Kur’an’daki bu tür harflerin anlamlarının Allah’ın bir sınaması ve imtihanı olmak üzere herkesten gizlendiğini açıklamaktadır. O halde kim bunlara iman ederse sevap kazanır ve mutlu olur, kim inkar eder şüpheye düşerse günahkar olur ve mutluluktan uzaklaşır.

Bu harflerin sûre isimleri olduğu söylenmiştir. Bir başka görüşe göre bu harflerle Allah Teâlâ yemin etmiştir. Başka bir görüşe göre bu harfler bir takım isimlere delalet eder ve bu isimlerin diğer harfleri hazledilmiş sadece bunlar kalmıştır. Mesela elif Allah lafzından; lam Cebrail’den; mim Muhammed’den alınmıştır. Bu harflerin Allah’ın ism-i âzami olduğu da söylenilmiştir.

Bu harflerin sûre başlarında birer başlama ve tenbih edatı olarak geldiği de söylenmiştir. İyi kulak verilsin diye dikkat çekmek için bu harfler sûre başlarına getirilmiştir. Bu konuda geçmiş dönem âlimlerinden birisi şöyle der:

Müşrikler Kur’an’ı işittiklerinde ürküp kaçıyorlardı. Elif lam mim, elif lâm mim sâd gibi harfleri duyduklarında hayret içinde kalıp meraklanıyorlardı. Onları dinlemeye yöneldiklerinde de Hz. Peygamber onlara daha sonraki âyetleri okuyor, böylece inkara yeltendikleri şey zihinlerine ve kulaklarına yerleştiriliyor ve aleyhlerine delil oluyordu. Yine geçmiş dönem âlimlerinden birisi şöyle demiştir:

Rivayet edilir ki, müşrikler Mekke’de Kur’an’ı dinlemekten yüz çevirdikleri ve “Kur’an’ı dinlemeyin, onun hakkında gürültü yapın!” dedikleri zaman, onların merakını çekmek ve dinlemelerini temin etmek için bu harfler indirilmiş, onlar merak ve hayretle dinlemeye başlayınca da daha sonraki âyetleri duymuşlardır. Onların böylece Kur’an’ı dinlemeleri Kur’an’ın aleyhlerine delil olmasını gerektirmiştir. Mukatta harflerinin, sözü meydana getiren hece harflerine işaret eden harfler olduğu da söylenilmiştir. Buna göre sanki Allah Teâlâ müşriklere şöyle demek istemiştir:

Siz bir iftira ve bühtan olarak Kur’an’ın Allah’ın değil, Muhammed’in sözü olduğunu iddia ediyorsanız, haydi bakalım onun bir benzerini de siz getirin, siz de aranızda bu harflerden oluşan kelimelerle konuşuyorsunuz. Bu Kur’an, sizin konuştuğunuz harflerle ve sizin lisanınızla inmiştir. Üstelik siz bu lisanı kullanmakta ve konuşmakta çok maharetlisiniz iddianızda samimi iseniz bu Kur’an’ın bir benzerini de siz getirin. Kulumuz Muhammed’e indirdiğimiz Kur’an’dan şüphe ediyorsanız, siz de onun benzeri bir sûre meydana getirin; eğer doğru sözlü iseniz Allah’tan başka güvendiklerinizi de yardıma çağırın. Yapamazsanız -ki asla yapamayacaksınız- o takdirde, inkar edenler için hazırlanan ve yakıtı insanlarla taşlar olan ateşten sakının! (Bakara/23-24)

Bütün görüşler içerisinde en çok kabule layık olan görüş bu sonuncudur.

BENZER KONULAR:

• ismi azam duası nedir, hangi ayette hangi surede geçiyor?
• Canlı suret çizmek caiz mi ?
• Bakara Suresi 229. Ayetteki, “Talâk, iki defadır.” Cümlesinden maksat nedir?
• Hamile kadının iddet süresi
• Sürekli beddua etmek
• Tümünü görüntüle.