Paylaş
Ticarette aracının pay alması haram mıdır?
Question
Selamın Aleyküm, yurtdışında yaşayan bir yakınımız oğlunun evliliği için bir altın seti satın almak istiyor. Almak istediği model yurtdışında atıyorum 13.000 tl civarında. Kendisi bana danıştı, bende Türkiye’de istediği modelin bir genel araştırmasını yaptım. Burada aynı modeli 9 ila 10.000 civarı bir rakama bulabiliyoruz. Ben şimdi aracı olarak, bu modeli yaptıracağım tanıdığıma “sana müşteri getiriyorum, ama senden şu kadar pay alırım” diyerek anlaşsam ve malı almak istediğim kişinin haberi olmasa bu haram olur mu? Yani ben malı alan kişiden değil, malı üreten kişiden pay isteyeceğim, kendisine müşteri bulduğum için. Bunu yaparsam günaha girmiş olur muyum? İlla malı satın almak isteyen yakınıma bu durumu bildirmeli miyim?
Answer ( 1 )
Ticarette aracının (komisyoncunun, simsarın, taşıyıcının vb.) pay alması İslam’da haram değildir, ancak belirli şartlara bağlı olarak helal veya haram olabilir.
Aracının Pay Almasının Helal Olduğu Durumlar:
Meşru Bir Hizmet Karşılığında Olması
Aracı, satıcıya veya alıcıya gerçek bir hizmet sunuyorsa (örneğin, müşteri bulma, pazarlık yapma, taşıma gibi) ve bu hizmetin karşılığında belirlenen bir ücret alıyorsa, bu caizdir.
Tarafların Rızasıyla Belirlenmiş Olması
Satıcı, alıcı ve aracı (komisyoncu) belirlenen komisyon veya ücret konusunda anlaşmışsa ve herhangi bir aldatma yoksa, bu helaldir.
Fiyatları Yapay Olarak Yükseltmemesi (İhtikar Yapmaması)
Aracı, piyasada fiyatları spekülatif bir şekilde artırmıyorsa ve halkı zarara uğratmıyorsa, kazandığı ücret helaldir.
Faiz ve Kumar Gibi Haram Unsurlar İçermemesi
Eğer aracılık işlemi faiz, kumar, hile gibi İslam’ın haram kıldığı unsurlar içermezse, alınan komisyon helaldir.
Aracının Pay Almasının Haram Olduğu Durumlar:
Hile ve Aldatma İçermesi
Aracı, taraflardan birini kandırıyor veya malın değerini yanlış tanıtıyorsa, bu haram olur. Örneğin, malın gerçek değerinden daha pahalıya satılması için yalan söylemek.
Haksız Kazanç (Fahiş Komisyon) Alması
Eğer aracı, gerçek değerinin çok üzerinde bir komisyon alarak insanları mağdur ediyorsa, bu haram olabilir.
Haksız Yere Başkalarının Kazancına El Koyması
Bir malın sahibi ile alıcının doğrudan anlaşmasını engelleyerek sadece kendisi aracılık yaptığı için yüksek kazanç elde etmek haram olabilir.
İhtikâr (Stokçuluk ve Fiyatları Yapay Yükseltme)
Eğer aracı, piyasada malı kıt göstererek fiyatları yükseltiyor ve halkı zor duruma sokuyorsa, bu haram olur.
Sonuç:
Eğer aracı, dürüst bir şekilde çalışıyor, adil bir ücret alıyor ve aldatma yapmıyorsa, kazandığı para helaldir. Ancak haksız kazanç, yalan, hile, haksız fiyat artışı gibi unsurlar varsa, bu haram olur. Ticarette dürüstlük ve adalet esastır.
Bu konuda detaylı bir fetva almak için güvenilir bir İslam alimine danışabilirsiniz.