Âfâkî hacıların, Mekke’den ayrılmadan yapmaları gereken son tavafa veda veya sader (ayrılma) tavafı denir. Veda tavafı, haccın aslî vaciplerinden biridir. İmam Malik’e göre veda tavafı sünnettir. Hac menasikini tamamlayıp Mekke’den ayrılacak olan hacılar, Kâbe ile vedalaşmak üzere veda tavafını yaparlar. Peygamberimiz (a.s); “(Sizden) biri, son olarak Kâ’be’yi ziyaret etmeden (Mekke’den) ayrılmasın” buyurmuştur. (Müslim, Hac, 379, I, 963)Harem ve Hıll bölgesi sakinlerinin “veda tavafı” yapmaları gerekmez. Yapmaya başlamaları durumunda da bu tavafı tamamlamaları gerekir. Çünkü başlanan bir ibadeti -nafile bile olsa – tamamlamak vaciptir.

Âfâkî olup da Kurban bayramının üçüncü gününden önce Mekke’de sürekli ikâmete niyet edenler de veda tavafı yapmazlar. Ebû Hanîfe’ye göre bayramın üçüncü gününden sonra Mekke’de sürekli ikâmete niyet eden âfâkîlerin de “veda tavafı” yapmaları vaciptir.

Şafii mezhebine göre, veda tavafının, bütün işler bitirildikten sonra tam yola koyulmak üzere iken yapılması ve yapıldıktan hemen sonra dönüş yolculuğuna başlanması vaciptir.
Tavaftan hemen sonra yola çıkmayıp mazeretsiz olarak bekleyen veya eşya satın almak, borç ödemek, arkadaşa uğramak, hasta ziyaret etmek gibi yolculukla ilgili olmayan bazı işlerle meşgul olan kimsenin veda tavafını yeniden yapması gerekir. Fakat tavaftan sonra, erzak satın almak, eşyayı bagaja vermek gibi yolculukla ilgili bazı işlerle meşgul olan kimsenin ?araya fasıla girmiş olsa bile- yeniden tavaf yapması gerekmez. (bk. Tavaf)
Diyanet dini kavramlar sözlüğü