Vehb bin Münebbih 

Vehb Arapça yazılışı: وهب بن منبّه

Kısaca Tanıtım

Tam adı: Ebû Abdillâh Vehb b. Münebbih b. Kâmil es-San‘ânî
Doğumu: 34 (654-55) yılında San‘a yakınlarındaki Zimâr
Ölümü: 114 (732) yılında San‘a
Yemenli tâbiî
Yaşamı ve Ailesi
Vehb b. Münebbih, Yemen’de doğmuş ve burada yaşamıştır. Babası Horasan’ın Herat şehrindendir ve İran Kisrâsı tarafından bu şehirden sürgün edilenler arasındadır. Annesi Himyerî asıllıdır. Babası Hz. Peygamber zamanında Müslüman olmuş ve Muâz b. Cebel’den rivayette bulunmuştur. Vehb’in Hemmâm, Ma‘kıl, Abdullah, Mesleme (veya Ömer) ve Gaylân adlı beş erkek kardeşi vardır. Bu kardeşlerden Gaylân, ünlü âlimlere hadis rivayet eden Gavs b. Câbir’in dedesidir.

İlmi ve Kültürel Birikimi
Vehb’in geniş ilmî ve kültürel birikimi, onun şöhret kazanmasında büyük rol oynamıştır. İlk yazılı hadis metinlerinden olan eṣ-Ṣaḥîfetü’ṣ-ṣaḥîḥa adlı mecmuanın sahibi olan kardeşi Hemmâm hadis rivayetiyle tanınırken, Vehb daha çok kadim tarihe ilgi duymuştur. Özellikle peygamberler tarihi ve İsrâilî haberler onun uzmanlık alanıdır. Kur’an’a ve diğer ilâhî kitaplara vukufu, geçmiş ümmetler hakkında ayrıntılı bilgileri elde etmesi, Yunan, Süryânî ve Himyerî dillerini iyi bilmesi kendisini öne çıkarmıştır.

Rivayetleri ve Güvenilirliği
Sahâbeden Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Ömer, Câbir b. Abdullah, Enes b. Mâlik gibi isimlerden hadis rivayet eden Vehb, tâbiînden Tâvûs b. Keysân, kardeşi Hemmâm, Ebû Halîfe el-Basrî gibi isimlerden de rivayette bulunmuştur. Kendisinden oğulları Abdullah ve Abdurrahman, kardeşi Ma‘kıl’in oğulları ve torunları rivayetler aktarmıştır.

Ebü’l-Hasan el-İclî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Nesâî ve İbn Hibbân gibi âlimler, Vehb’in sika bir râvi olduğunu nakletmişlerdir. Zehebî ise onu meşhur bir kıssacı ve büyük bir âlim olarak tanıtmış, yalnızca Fellâs’ın zayıf saydığına işaret etmiştir. Rivayetlerinin Kütüb-i Sitte’de yer alması, Vehb’in sika kabul edildiğinin önemli bir delilidir. Ancak, Kütüb-i Sitte’deki rivayetlerinin hiçbiri kadim tarihle veya peygamber kıssalarıyla alâkalı değildir.

İsrâilî Rivayetler ve Eleştiriler
Vehb, Yahudi ve Hristiyan kaynaklarından nakiller yapmıştır. Onun bu kaynaklardan yaptığı nakiller hadisçiler tarafından makbul sayılmamıştır. Kâ‘b el-Ahbâr ve Abdullah b. Selâm’dan daha ileri derecede İsrâilî bilgilere sahip olduğu söylenir. M. Reşîd Rızâ, onun Farslılarla iş birliği yaparak İslam’ı içeriden yıkmaya çalıştığını iddia etmiştir. Muhammed b. Muhammed Ebû Şehbe ise Vehb’in İsrâiliyat’ın nakline aracılık etmesi nedeniyle eleştirilebileceğini belirtmiştir.

Eserleri
Vehb b. Münebbih, birçok eser kaleme almıştır. Bu eserlerden bazıları şunlardır:

Meġāzî Resûlillâh: Hz. Peygamber’in savaşlarına dair bilgiler içeren bir eser.
Kitâbü’l-Mülûki’l-mütevvece min Ḥimyer: Yemen krallarına dair efsanevî hikâyeler ve dini rivayetler içeren bir eser.
Kitâbü’l-İsrâʾîliyyât: Geçmiş ümmetlere dair Kur’an âyetlerini açıklarken Eski Ahid’deki mitolojik unsurlardan yararlanılan bir eser.
Kitâbü’l-Mübtedeʾ: Yaratılışın başlangıcını ve peygamber kıssalarını konu alan bir eser.
Tefsîrü’l-Ḳurʾân: Kur’an tefsiri niteliğinde bir eser.
ez-Zehrü’l-enîḳ fî ḳıṣṣati Yûsuf eṣ-Ṣıddîḳ: Hz. Yusuf’un hikâyesini anlatan bir eser.
Ölümü
Ömer b. Abdülazîz’in Yemen valisi Urve b. Muhammed b. Atıyye döneminde San‘a kadılığı yapan Vehb, hayatının son yıllarında Vali Yûsuf b. Ömer es-Sekafî tarafından hapsedilmiş ve işkenceye mâruz kalmıştır. Muharrem 114’te (Mart 732) San‘a’da vefat etmiştir.

Sonuç
Vehb b. Münebbih, İslam tarihinde önemli bir tâbiî olarak geniş ilmî ve kültürel birikimiyle tanınır. Yahudi ve Hristiyan kaynaklarından yaptığı nakiller ve kadim tarihe dair rivayetleriyle dikkat çekmiştir. Güvenilirliği konusunda tartışmalar bulunsa da, İslam ilmi ve kültürüne önemli katkılarda bulunmuş bir şahsiyettir.

BENZER KONULAR:

• Medine’deki Yahudi kabileleri
• Yahudi ve Hristiyan kadınla evlenmenin hükmü nedir?
• Yahudi ve Hristiyanlarla Ticaret Yapmak Caiz midir?
• Peygamberimizin Yahudilerle alışverişi
• Yahudilerle ortaklık caiz mi
• Tümünü görüntüle.
• Peygamberimiz ve Sahabeler Deccal’i görmüşler midir
• Abdest ve gusül bedeni temizler nefsi arındırır
• Havari nedir? Havari kime denir?
• Medine’de İslam’ın yayılmasında etkin rol oynayan sahabiler kimlerdir ​
• Dini Meselelerin Çözümünde Temel İlke ve Yöntemler
• Tümünü görüntüle.