İki Kişiye Bîr Hac

SORU: Annem hac farizasını yerine getirmeden vefat etti. Ben hem kendim adına, hem de vefat eden annem adına hac yapabilir miyim?

CEVAP. Hz.Allah haccı gücü yeten kadın ve erkek müslümanlara t Imıstır. Aşağıdaki ayetlerde hac ibadetine yer verilmiştir:

Yoluna gücü yetenlerin o evi (Kabe’yi) haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. (Âl-i İmran/97)

Haccı ve umreyi Allah için tamamlayın. (Bakara/196)

Hac bilinen aylardadır. Kim o aylarda hacca niyet eder (ihrama gi-rer)se, hac sırasında cinsel ilişki, günah sayılan davranışlar ve kavga etmek yoktur. Hayır işlerden ne yaparsanız, Allah onu bilir. (Ey inananlar!) Âhiret için azık edinin. Bilin ki azığın en hayırlısı takvadır. Ey akıl sahipleri! Yalnız benden korkun. (Bakara/197)

Bir zamanlar İbrahim’e Beytullah’ın yerini hazırlamış (ve ona şöyledemiş)tik: “Bana hiç birşeyi eş tutma; tavaf edenler, ayakta ibadet edenler ve secdeye varanlar için evimi temiz tut!”

İnsanlar arasında haccı ilan et ki gerek yaya olarak, gerekse uzak yollardan gelen yorgun argın develer üzerinde kendilerine ait bir takım yararlan yakînen görmeleri, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belli günlerde Allah’ın adını anmaları (kurban kesmeleri) için sana (Kabe’ye) gelsinler. Artık ondan (kurban etlerinden) hem kendiniz yeyin, hem de yoksula, fakire yedirin.” (Hac/26-28)

Bu ayetlerden anlıyoruz ki hac gücü yeten, imkânları elverişli n herkese farz-ı ayndır. Haccın farz olması için gereken şartlar kenemde oluşan herkes bu ibadeti yapmakla yükümlüdür.

Fıkıh âlimleri şöyle diyor: “Bir müslüman kendisine farz olan 1 yapmadan ölürse vefat edenin yakınlarına, onun adına haccede-tfinı hazırlayıp hacca göndermeleri gerekli olur.” Çünkü bu dua hac, Ödenmesi gerekli bir borç gibidir. Bir kimse vefat etmiş an-n yerine haccedebilir. Fıkıh âlimleri bu görüşlerini şu hadise dayandırıyorlar

Abdullah b. Abbas’m rivayetine göre Cüheyne kabilesinden bir Peygamber’e gelerek dedi ki: “Annem haccetmeyi adamıştı. Fakat haccetmeden vefat etti. Onun yerine ben haccedebilir miyim?”

Hz. Peygamber kadına: “Evet, annenin yerine haccet. Annenin bir borcu olsaydı öder miydin? Borçları ödeyin. Allah’tın borcu) yerine getirilmeye, ödenmeye daha çok layıktır” buyurdu.

Buharî’nin rivayet ettiği bu hadisten fıkıh âlimleri şu sonucu çıkarmışlardır: Farz olduğu halde hac görevini yerine getirmeden vefat eden kimseye hac farzdır. Vefat eden kimse kendisi adına haccedilrne-sini vasiyet etse de etmese de hüküm aynıdır. Vasiyet edilmiş veya adakta bulunulmuş ise mesele daha kuvvetli hale gelir.

Fıkıh âlimleri başkası adına hacceden kimsenin, daha önce kendi adına farz olan haccı yapmış olmasını şart koşmuşlardır. Tâ ki kendisi hac borçlusu iken başkası adına haccetmekle meşgul olmasın.

Vefat etmiş annesinin yerine hacceden kimsenin bu haccı, aynı zamanda kendisi için de yapması sahih olmaz.

Bu konuda en faziletlisi önce kendi haccını yapmış olmasıdır. Daha sonra annesi (veya bir başkası) yerine haccedebilir.