Hadis: “Ya iyiliği emreder kötülükten nehyedersiniz…”

Hadisin Arapça Metni:

“لتأمرن بالمعروف ولتنهون عن المنكر أو ليسلطن الله عليكم شراركم، ثم يدعو خياركم فلا يستجاب لهم.”

Hadisin Türkçe anlamı:

Hz. Huzeyfe (r.a.)’den rivayet edildiğine göre, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

“Nefsim elinde olan Allah’a yemin ederim ki, ya iyiliği emreder, kötülükten men edersiniz, ya da Allah size yakında bir azap gönderir. O zaman Allah’a yalvarıp dua edersiniz, fakat duanız kabul olunmaz.” (Tirmizî, Fiten 9)

Hadisin Kaynağı:

Bu hadis, İslam’ın temel prensiplerinden biri olan “emr-i bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker” yani iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak ilkesine işaret eder. Hadis, özellikle toplumların düzelmesi ve fertlerin sorumluluklarını yerine getirmeleri adına önemli bir uyarı niteliğindedir. Hadisin tam anlamını ve mesajını kavramak için Arapça metninin yanında hadis külliyatındaki yerini ve yorumlarını incelemek faydalı olacaktır.

Geniş Açıklama:

1. Emr-i Bi’l-Maruf ve Nehy-i Ani’l-Münker Nedir?

İslam dininde emr-i bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker kavramları, iyiliği yaymak ve kötülüğü engellemek gibi iki temel toplumsal görevi ifade eder. İyiliği emretmek, sadece bireylerin ibadetlerine odaklanmak değil, aynı zamanda ahlaki ve sosyal düzene katkıda bulunmak anlamına gelir. Nehy-i ani’l-münker ise, topluma zarar veren, ahlaki ve dini normları çiğneyen davranışları engellemek ve insanları bunlardan uzaklaştırmaya çalışmak olarak tanımlanır.

Bu iki ilke, İslam toplumlarının dinamik yapısını ayakta tutan önemli bir yapı taşıdır. Peygamber Efendimiz (s.a.v) bu hadis-i şerifte bu görevin terk edilmesi halinde toplumların nasıl bir akıbete sürükleneceğine dikkat çekmiştir.

2. Hadisin Detaylı Açıklaması:

Hadiste, iyiliği emretme ve kötülükten sakındırma görevi ihmal edilirse, Allah’ın toplumu cezalandıracağı, kötülerinin başa geçeceği ve iyilerin dualarına cevap verilmeyeceği şeklinde bir uyarı yer alır. Bu uyarı, sadece bireylerin değil, aynı zamanda toplumların da ahlaki çöküşlerinin bir sonucu olarak Allah’ın gazabına uğrayabileceğini gösterir. Hadisin bazı önemli noktalarına değinelim:

• Toplumsal Duyarlılık: İslam’da iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak, sadece bir bireysel sorumluluk değil, toplumsal bir görevdir. Bir toplumda kötülük yaygınlaştığında ve iyiliklerin önemi kaybedildiğinde, bireyler bu duruma sessiz kalmamalıdır. Aksi takdirde toplumsal çöküş başlar.
• Kötülerin İktidara Gelmesi: İyilik emredilmediği ve kötülükten sakındırılmadığı zaman, toplumda kötü niyetli, ahlaksız insanlar güç kazanır ve onların yönetimi altında halk sıkıntı çeker. İslam ahlakında, iyilik ve kötülük kavramları sadece bireylerin değil, aynı zamanda toplumların da yönlendirilmesi gereken temel ilkelerdir.
• Duanın Kabul Edilmemesi: Hadisin sonunda yer alan “Sonra iyiler dua eder, ama duaları kabul edilmez” ifadesi, bu tür durumların en ağır neticelerinden birini ortaya koyar. Allah, insanların ihmal ettikleri toplumsal sorumlulukları ve ahlaki değerleri yüzünden onların dualarını kabul etmeyebilir. Bu da bireylerin ve toplumların kendilerini ahlaki olarak düzeltmeleri gerektiğinin altını çizen önemli bir mesajdır.

3. Bu Hadisin Toplumlara Mesajı:

Hadisin içerdiği uyarı, özellikle Müslüman toplumlar için son derece önemlidir. Bu tür hadisler, İslam toplumlarının kendi iç dinamiklerini korumaları ve dini, ahlaki değerlere sımsıkı sarılmaları gerektiğini vurgular. Zira iyiliğin terk edilmesi ve kötülüğün yayılması, toplumların manevi ve maddi açıdan çöküşüne yol açar. Peygamber Efendimiz’in bu hadis-i şerifte dile getirdiği uyarı, sadece bir korkutma değil, aynı zamanda bir tedbir alma çağrısıdır.

4. Hadis Üzerine Yapılan Bazı Yorumsal Çalışmalar:

Birçok İslam âlimi, bu hadisi farklı açılardan yorumlamış ve Müslüman bireylerin ve toplumların nasıl bir sorumluluk içinde olduklarını açıklamışlardır. İmam Gazali, İhyau Ulumiddin adlı eserinde, emr-i bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker kavramlarının önemini detaylı bir şekilde anlatmıştır. Gazali’ye göre, bir toplumun ayakta kalabilmesi için her ferdin bu sorumluluğu üstlenmesi ve çevresindeki insanları doğruya yönlendirmesi gerekmektedir.

İbn Teymiye ise, bu hadisin, sadece bireysel ahlaki sorumluluklar değil, aynı zamanda siyasi ve sosyal sorumluluklar açısından da bir uyarı olduğunu belirtmiştir. Ona göre, İslam’ın temel amaçlarından biri olan toplumsal düzenin korunması, ancak iyiliğin yayılması ve kötülüğün engellenmesi ile mümkün olabilir.

5. Hadisin Günümüz Toplumlarına Mesajı:

Günümüz toplumlarında da bu hadis, hala canlı bir mesaj taşımaktadır. Modern dünyada, kötülüklerin yayılması, medya aracılığıyla normalleştirilmesi ve iyiliklerin göz ardı edilmesi, toplumların ahlaki yapısını tehdit eden unsurlardır. Bu noktada Müslümanlar, sadece kendileri için değil, aynı zamanda toplumları için de bu hadis-i şerifte işaret edilen sorumlulukları yerine getirmelidirler.

Günümüz Müslüman toplumları, bu hadisi hayatlarının merkezine alarak iyiliği yaymak, kötülükleri engellemek ve toplumsal çöküşün önüne geçmek için çaba göstermelidirler. Kötülüklere karşı sessiz kalmak, sadece bireysel sorumluluklardan kaçınmak değil, aynı zamanda toplumsal bir çöküşü de hızlandırmaktır.

Sonuç:

Bu hadis, İslam’ın sosyal adalet ve ahlaki değerler üzerine kurulu olan yapısının temel taşlarından birini oluşturmaktadır. İyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak, bir Müslümanın sadece kendi ibadet hayatıyla ilgili değil, aynı zamanda toplumsal hayatıyla da doğrudan ilgilidir. Peygamber Efendimiz’in bu uyarısını dikkate alarak, toplumsal sorumluluklarımızı yerine getirmek, hem dünya hem de ahiret saadeti için elzemdir.

Toplumda iyiliğin yayılması ve kötülüğün engellenmesi, sadece bireysel çabalarla değil, ortak bir bilinçle mümkün olacaktır. Bu sebeple, hadisin verdiği mesajı her Müslümanın hayatına yansıtması ve bu sorumluluğu üstlenmesi gerekmektedir.

Dini Siteler Listesi

BENZER KONULAR:

• İyiliği emrettiği halde kendisi yapmayan suç mu işler?
• iyiliği emredip kendisi yapmamak Ayet ve Hadislerle
• iyiliği emretmek kötülükten men etmek müminin özelliğidir
• İyiliği emretmek kötülüğü nehyetmenin önemi ayet ve hadislerle
• İyiliği Emir Kötülükten Nehiy İle İlgili Ayet ve Hadisler
• Tümünü görüntüle.