Yas tutmak ne demek neden yas tutulur

yas tutmak

Dinimiz İslamda Yas Tutmanın Yeri

Bir felaketten, özellikle bir ölümden duyulan büyük acı; bu acıyı sergileyen davra­nışlar, matem demektir.

Ölüm, tüm canlılar İçin kaçınılmaz bir durumdur. Kur’ân-ı Kerim’de mealen “Her canlı ötümü tadacakdır.” {el-Ankebût 29/57) buyurularak, bu gerçeğe hazırlıklı olması için insanoğlu uyarılmıştır. Ölen kimsenin dünya hayatı sona ermekle birlikte Ölüm, geride kalan insanlar için en acıklı olaylar­dan birini oluşturur. Özellikle sevdiği bir yakınını kaybeden kimse için bu, dayanılması son derece zor bir durumdur. Üzüntü, acı ve ıstırap bu insanın bütün ruhunu kaplar. Bazen dayanılmaz bir şiddet kazanarak, kişinin dengesini kaybetmesine ve taşkınlıklar yapmasına ya da tam bir çöküntü içerisine düşmesine yol açabilir. Bu durum uzun ya da kısa bir zaman devam ederek insan davranışlarını önemli ölçüde etkiler.

Kur’an ve Hadislerde Yas Tutma (Matem)

Sevdiği bir İnsanın ölümünden üzülme, acı çekip ağlama son derece sağlıkla bir insani tepkidir. Böyle bir durumdan etki­lenmeyen kimselerin normal olduğu söylenemez. Hz. Peygamber, oğlu İbrahim’in ölümü üzerine üzülüp ağlamış; onun bu durumunu gören bazıları şaşırmışlardı. Abdurrahman b. Avf’ın “Sen de mi ya Rasûlallah” demesi üzerine Hz. Peygam­ber “Bu rahmettir, merhamettir… Göz ağlar ve kalp hüzünlenir ve biz ancak Rabbimizin hoşnut olacağını söyleriz; İbrahim! Senden ayrıldığımız için gerçekten mahzu­nuz” (Buhârî, Cenâiz, 44) anlamındaki ifadele­riyle, bunun son derece tabiî bir durum olduğunu açıklama ihtiyacını hissetti. Yine bir başka hadiste belirtildiğine göre Hz. Peygamber, ktzı Zeyneb’in hastalığı iyice ağırlaşmış halde bulunan çocuğunu kuca­ğına aldığında, gözünden yaşlar akmaya başlamıştı. Kendisine “Ey Allah’ın Rasûlü, bu yaş bu ağlama da ne?” diye hayretle sorulduğunda “Bu gözyaşı Allah’ın kulları­nın gönüllerine koyduğu rahmetidir. Cenab-ı Hak bu rahmeti kullarından şefkat­li olan gönüllere ihsan eder” cevabını ver­miştir (Tecrid-i Sarîh trc. IV/376-377)

İslam İnancında Yas tutmak

İslâm inancına göre ölümle her şey sona ermiş sayılmadığı gibi, ölümün ayırdığı insanların ebedî hayatta daha büyük mut­lulukları paylaşma ümitlerini korumaları gerekir. Nitekim her canlının ölümü tada­cağını bildiren âyetin devamında meâlen “Sonra bize döndürülüp getirileceksiniz” (el-Ankebût 29/57) buyurularak bir yönden de bu gerçeğe işaret edilmektedir. Yine Kur’ân-ı Kerîm’de Allah yolunda can verip Rablerinin lütuf ve keremine erişen kimse­lerin henüz kendilerine katılmamış olan şehit kardeşlerine de hiçbir keder ve korku bulunmadığı ve Allah Teâlâ’nın müminlerin ecrini zayi etmeyeceği müjdesinin sevinci içinde oldukları (Âl-i imrân 3/169-171) bildirile­rek, Allah’ın hoşnutluğunu kazanabilen İnsanlar İçin ölüm sonrası beraberliğin daha büyük güzelliklerle dolu olduğu muş­tulanmış olmaktadır.

Bu yaklaşımın bir sonucu olarak, İslâm’da yas tutmanın bir ölçüsü ve adabı vardır. Ölünün arkasından bağırıp çağırmak, üstü­nü başını yırtmak, ellerini yüzünü tırmalamak ve benzeri taşkınlar göstermek İslam’ın hoş görmediği davranışlardır. Hz. Peygam­ber, kadının kendi çocuğu için de olsa, avaz avaz çığlık atıp bağırmasını doğru bulma­mıştır (Buhârî, Cenâiz 32). “Kim ki ölüler için avuç içi ile yanaklarını döver ve yakalarını yırtar ve cahiliye âdeti üzere çığlıklar kopa­rırsa, o kimse bizden değildir” {Buhârî, Cenâiz, 38-40) anlamındaki hadis de, bir müslümanın bu tür davranışlardan sakınmasının gereği­ne işaret etmektedir.

Yine Hz. Peygamber bir kimsenin ölümünden sonra kendisi için bu tür aşırı yas törenleri yapılmasını vasiyet etmesi yönün­deki cahiliye dönemi adetine de şiddetle karşı çıkmıştır. İslam bilginlerinin çoğuna göre Rasûlullah’ın “Ölü ailesinin kendisine ağlamasından ötürü azap görür” (Buhârî, Cenâiz, 33/45) anlamındaki hadisi bu çeşit vasiyette bulunan kişiler hakkındadır.

Bir ayette, sahabe-i kiramın Öz canlarından fazla sevdiği Hz. Peygamber’in de bir gün öleceği ifade edilerek (Âl-i imrân 3/144) müslümanların bu gerçeğe alışmaları gerektiğine işaret olunmuştu. Fakat Rasûiuilah’ın vefatı üzerine şaşkına dönen Hz. Ömer Önce bu gerçeği kabullenmemiş, “Muhammed öldü” diyecekler hakkında tehditkâr ifadeler kullanmış, daha sonra Hz. Ebubekir’in teskin edici konuşmasında okuduğu bir âyeti işitin­ce kendisini sanki bu âyeti ilk defa duymuş gibi hissettiğini belirtmiştir. Daha sonra, müslümanların kendi canlarından ve bütün yakınlarından üstün tutmakla yükümlü oldukları (et-Tevbe 9/24; el-Ahzâb 33/6) ve âlemle­re ancak rahmet olarak gönderilmiş bulunan (el-Enbiyâ 21/107) Hz. Muhammed (s.a.) için bir yas töreni yapılmaksızın sadece herhangi bir müslüman için öldükten sonra yerine geti­rilmesi gerekli dini vecibeler[39] ifa edilmiş, böylece sahabe nesli tarafından sonraki müslümanlara bu konuda çok açık bir uygulama örneği bırakılmıştır.

İslâm öğretilere göre, yas tutma dinî bir zorunluluk olarak değil, insan psikolojisinin bu acı olay karşısındaki sarsıntıyı atlatabil­mesi için gerekli bir tavır değişikliği ve vefa duygusunun tabii bir sonucu olarak düşünü­lür. Ancak bunu çok uzun bir zaman sürdü­rüp, normal görev ve işleri aksatacak durumlara düşmek, yemek ve İçmekten kesilmek, bu yüzden dini ve dünyevi görevleri ihmal etmek doğru değildir. Bir kadının, kocasmdan başka bir ölü için üç günden fazla yas tutmasını yasaklayan Hz. Peygamber’in bir hadisi (Buhârî, Cenâiz, 31) bu konudaki ölçüyü ortaya koymuştur. Kadın kocasının ölümünden ötürü dört ay on gün üzüntüsünü gösterebilir, onun dışındaki yas tutmalar üç günden fazla olamaz.

Kısaca, İslâmiyet insanın yaratılıştan getirdiği temel özellikleri gözardı etmeksizin yası makul sınırları içinde müsamaha ile karşılamış, bunun yanısıra Kur’ân ve Sünnet’te müslümanın ölüm ve diğer bütün felaketler karşısında sabır gösterip moral gücünü koruması ve dua ile Allah’a sığınması tavsiye edilmiştir.

BENZER KONULAR:

• Sevgilinin eşyasını tutmak/koklamak
• Oruç Tutmak Kaç Yaşında Başlar?
• 10 yaşındayım oruç tutmak farz mı?
• Küçük yaşta evlenmek caiz midir?
• İslam’ın Yaşlılara Verdiği Önem
• Tümünü görüntüle.