Yemin’in Sorumluluğu

Sözlükte “kuvvet, sağ taraf, sağ el, ant, kasem gibi” mânalara gelen yemin dinî anlamda, “bir kimsenin bir işi yapıp yapmaması veya bir olayın doğru olup olmaması konusundaki söylediği sözünü Allah’ın adını veya sıfatını zikrederek kuvvetlendirmesi” ni ifade eden bir terimdir.[2] Vallahi, tallahi, billahi, Allah şahit, rahim olan Allah hakkı için, gibi ifadeler yemin manası ifade eder. Nitekim Resul-i Ekrem (sav)’in, “Her kim yemin edecekse, Allahu Teala (cc)’nın adı ile yemin etsin!.. Aksi takdirde yapmasın”[3] buyurmuştur.

Kureyş halkı genellikle “Babamın hakkı için, annemin hakkı için” ve bunun gibi sözlerle yemin ediyordu. Resûlullah (sav): “Babalarınıza yemin etmeyin”[4] buyurarak bunun yanlışlığını beyan etmiştir.

Yeminlerin yerine getirilmesi gerektiği ayet-i kerimede şöyle ifade edilmiştir: “Antlaşma yaptığınız zaman, Allah’a karşı verdiğiniz sözü yerine getirin. Allah’ı kendinize kefil kılarak pekiştirdikten sonra yeminlerinizi bozmayın. Şüphesiz Allah yaptıklarınızı bilir.”[5]

Yeminini bozmak Allah katında büyük bir sorumluluktur. Nitekim Hakk Teâlâ şöyle buyurur: “Şüphesiz, Allah’a verdikleri sözü ve yeminlerini az bir karşılığa değişenler var ya, işte onların ahirette bir payı yoktur. Allah kıyamet günü onlarla konuşmayacak, onlara bakmayacak ve onları temizlemeyecektir. Onlar için elem dolu bir azap vardır.”[6]

Dinimize göre yemin üç kısımdır. Birincisi, yemin amacı taşımadan söylenen sözlerdir. “Yemin-i Lağv” diye bilinen bu yeminlerden dolayı sorumluluk yoktur. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur: “Allah sizi kasıtsız yeminlerinizden sorumlu tutmaz. Lakin sizi kasıtlı yaptığınız yeminlerden dolayı sorumlu tutar. Allah bağışlayıcı ve halimdir.”[7] İkincisi, bile bile yalan yere yemin etmektir. Özellikle geçmişle ilgili yapılan yemin olup, buna “Yemin-i Ğamus” denir. Yaptığı bir iş için “vallahi ben yapmadım” demesi bu tür bir yemindir. Bu tür yeminlerin günahının dünyada bir kefareti yoktur. Cezası ahirete ertelenmiştir. Büyük günahlardan birisi olması hasebiyle bu şekilde yemin eden kimse, tevbe ve istiğfar etmeli, fakirlere sadaka vermek gibi hayır hasenatla af yolları aramalıdır. Üçüncüsü ise, imkân dâhilinde olan ve gelecekle ilgili bir konuda yapılan yeminlerdir. “Vallahi borcumu yarın vereceğim” böyle bir yemindir. Bu şekilde Allah’ı şahit tutup da ettiği yemini bozan kimsenin kefaret ödemesi gerekir. Bu da ya bir köle azad etme, ya on fakiri sabah akşam doyurma, ya da on fakiri orta seviyede giydirmektir. Bunlara gücü yetmeyenler ise ardı ardına üç gün oruç tutmalıdır.[8]

Bir kişinin borcunu ödememek, bir müslüman kardeşiyle konuşmamak gibi hususlara yemin etmesi halinde bu yemini bozup kefaret ödemesi[9] gerekir.[10]  Bu konuda Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Bir şeye yemin edip de, başkasını daha hayırlı gören kişi yeminini bozsun o hayırlı olan şeyi yapsı, sonrada yeminini bozmasından dolayı keffâret ödesin,.”[11]

Yemin Allah’a karşı büyük bir sorumluluktur. Allah’ı şahit tutarak söylediğimiz sözlere dikkat etmeli, dilimizi gereksiz yere yemin etmeye alıştırmamalıyız. Gerekli olup olmadığı düşünülmeden yemin etmek, yemin edeni bir yükümlülük altına soktuğu gibi, sözün sahibinin de güvenilirliğini zedeler.

Yüce Allah cümlemizi sözüne vefa gösteren, yeminin büyük sorumluluğunu anlayan kullarından eylesin. AMİN!

[2] Diyanet, İlmihal, Ankara 2006, II, 25

[3] İbn-i Hümam- Fethu’l Kadir- Beyrut: 1316, C: 4, Sh: 9.

[4] Müslim, Eymân 1, 4

[5] Nahl 16/91

[6] Âl-i İmran 3/77

[7] Bakara 2/225

[8] Maide 5/89

[9] Müslim, Eyman, 15-16

[10] Diyanet, İlmihal, II, 27

[11] Nesâî, Eymân 41; Ebû Dâvud, Eymân 12

Benzer Konular: