İslâm’ın ortaya çıkışına ve ilk tebliğine sahne olan Arap Yarımadası, üç taraftan denizlerle çevrilidir. Doğusunda Uman Denizi ile Basra körfezi, batısında Kızılde-niz, güneyinde ise Aden körfezi bulunmak­tadır. Kuzeyin coğrafi sınırı kesin olarak bilinmemekle beraber Kızıldeniz’in kuzey ucundaki Akabe körfezi tepesinden Dicle-Fırat nehirlerine doğru çizilecek hayalî bir hat, sınır olarak düşünülebilir.

Araplar’ın tarihi çok eskilere uzanmakta­dır. Yarımada’nın güney ve kuzeyinde çeşitli devletler kurulmuş, çeşitli medeni­yetler varolmuştur.
İslâm’dan önce Güney Arabistan’da ku­rulan devletler arasında Maînliler devleti (m.ö.Hoo-eso), Sebe’ devleti (m.ö. 750-115), Himyerî devleti (m.ö.ııs-m.s. 525); Kuzey Arabistan’da kurulan devletler arasında ise Nabatîler devleti (m.ö. IV. asır-m.s. II. asrın başları), Palmirana (Tedmur) devleti (m. ö.3000-m.s. 275), Gassânî devleti (m.ö. III. asır-m.s.634), Hire devleti (m.s. 226-634), Kinde devleti (m.s. V-VI. yüzyıl) en önemlileridir. İs­lâm’dan önceki birkaç yüzyıl içinde kuzey bölgeleri Bizans ve İran’ın, güney bölgeleri ise Bizans-Habeşistan ittifakına karşı İran’ın menfaat mücadelelerine sahne olmuştur.

Hicaz bölgesine gelince, burası İsmail Peygamberden sonra ne bir din yayıcısının faaliyet alanı, ne de siyasî bir istilâcının saldın hedefi olmuştur. Bu sebeple Hicaz Arapları, dillerini, kültürlerini, törelerini ve karakter özelliklerini koruyabilmişlerdir. Konukseverlik, cömertlik, cesaret, himaye­lerine aldıklarını sonuna kadar savunma, hürriyete ve bağımsızlığa düşkünlük bunlar arasında yaygın İdi.

Hicaz’ın en önemli üç merkezi Mekke, Medine ve Tâif idi. Mekke, bu merkezlerin en sıcağı olup Afrika çöllerinin iklim yapısı­nı andırmakta, Medine, ılık ülkelerin bere­ketliliğine sahip bulunmakta, Tâif’in iklimi ise Avrupa’nın güneyindeki ülkelerin ikli­mine benzemekte idi.

Mekke, öteden beri Araplarca çok değer verilen bir mabed olan Kabe ile tanınıyor­du. Kabe’yi Hz. İbrahim ve İsmail inşa et­mişti. Kabe ile ilgili görevler başlangıçta Hz.İsmail tarafından yürütülmüş, onun ölümünden sonra oğluna geçmiş, daha sonra birtakım kabileler arasında el değişti­rerek Kusayy zamanında Kureyş’e intikal etmiş idi.
İslâm’ın çıkışı öncesinde şehrin dinî faali­yetlerine Benî Hâşim Önderlik ederken, askerî liderlik Benî Ümeyye’de idi. Medi­ne’de ise Arap kabilelerinden Evs ve Hazrec bulunmaktaydı. Bunlar Arim selinden son­ra güneyden kuzeye göç etmişlerdi. Şehir­de ayrıca Benî Kaynuka, Benî Nadîrve Benî Kureyza yahudileri yaşamakta idi. Tâif ise nispeten serin bir iklime, bağlık bahçelik bir görüntüye sahip olduğu için daha ziyade zengin kesimin dinlendiği bir yerleşim birimiydi. Burada Sakîf kabilesi bulunuyor­du.
İslâm’ın ortaya çıkışı sırasında, Arap Yarımadası’nm yanısıra, yarımadanın çevre­sindeki Bizans, İran, Habeşistan ile bunların komşuları olan Avrupa, Türkistan, Hindis­tan ve Çin’de siyasî, iktisadî ve sosyal alan­da bütünüyle karışıklık, sıkıntı, ızdırap, zulüm hüküm sürmekte idi. Halk yığınları, yoksulluğun pençesinde ezilirken zenginlik ve servet belirli kişilerin elinde toplanıyor­du. Her alanda adaletsizlik hüküm sürüyor, savaşlar sömürü ve esir toplama amacıyla yapılıyordu. İnsanlar arasında aşırı bir düş­manlık ve kindarlık yaygınlaşmıştı. Din adına yıldızlara, aya, güneşe, ateşe, putlara tapıyorlardı. Yahudilik, Hıristiyanlık ve Uzak Doğu dinleri, yaygınlaşan zulmü ve toplumları baskısı altında tutan maddeci dünya görüşünü İslah edecek dinamizmden yoksun idiler.

Hicaz bölgesi Araplarına gelince, kelime­nin tam anlamıyla bir cehalet içinde idiler. Cahİliye ve cehalet kelimeleri bu konumda Araplar’ın inanç, ahlâk ve toplum yapısı bakımından sakatlıklarını ifade etmektedir. Hak, haklının değil, kuvvetlinin idi. “Se’r” denilen kan gütme geleneği Araplar’ın en belirgin özelliklerindendi. İçki ve kumar son derece yaygındı, yağmacılık her tarafı sar­mıştı. Kendileri için en önemli uğraşı, bitip tükenmek bilmeyen kabile kavgaları idi. Güçlü olan zayıfı eziyor, zayıf olan haklı da olsa maksadına erişemiyor, köle olmaktan kurtulamıyordu. Kervanlara hücum ederek yol kesicilik ve soygunculuk yapmak övü­nülecek bir husustu. Orta ve aşağı tabaka­larda kadının hiç önemi yoktu. Bir kız ço­cuğu dünyaya geldiği zaman üzüntüden yüzleri kararır, halkın arasına çıkmaktan utanırlar ve onu toprağa gömerek kendi yargılarına göre “ayıp” olan bu konumdan kurtulmak isterlerdi (bk. en-Nahl 16/58-59). Hicaz bölgesi Arapları arasında Allah’ı inkâr edenler, Allah’ı kabul edip ahireti inkâr edenler, yıldızlara, cinlere-meleklere ta­panlar, Yahudiliğe, Hıristiyanlığa eğilim gösterenler vardı. Puta tapanlar çoğunluk­ta idi. Çok az miktarda Hanîfler’e rastlanı­yordu. Hanîfler, sapık inançlara bel bağla­mayan, yalnız bir Allah’a inanıp O’nun iradesine teslim olan kimselerdi. Sayıları sınırlı olan bu kimseler İslâm’dan önceki yıllarda Allah’ın birliğine inanıyorlar, ama nasıl İbadet edeceklerini bilmiyorlardı.

Kısaca, insanlık, hem dünyevî meselele­rini adalet ölçüsüyle çözümleyecek, hem de ruhî-manevi ihtiyaçlarını insana yaraşır biçimde karşılayacak bir dine ve onu getirecek bir peygambere muhtaç idi. Bu, ilâhî kanunun bir gereğiydi. Zira Allah, tarih boyunca, insanlığın bozulan ahlâkını ıslah ve zulmü ortadan kaldırıp adaleti ve doğruluğu ikame gayesiyle peygamberler göndermiştir.